به گزارش پایگاه اطلاع رسانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور، نشست آسیب شناسی کتاب های ترجمه ای در گروه سنی کودک و نوجوان یکشنبه ۲۵ اردیبهشت ماه با حضور فریبا نباتی مژگان کلهر و محمدرضا شمس از نویسندگان و مترجمان مطرح حوزه کودک و نوجوان در سرای اهل قلم کودک و نوجوان سی و سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.

مژگان کلهر در ابتدای این نشست با تاکید بر لزوم تمایز قائل شدن میانه ترجمه در حوزه کودک و نوجوان گفت: به این موضوع توجه داشته باشید که مقوله کودک و نوجوان دو مقوله مجزا از یکدیگر هستند. شاید بتوان در حوزه تالیف آثاری را در حوزه کودک و نوجوان قرار دهیم، اما در حوزه ترجمه این تمایز بیش از پیش باید مورد توجه قرار گیرد. حتی حوزه خردسال نیز باید به صورت مجزا مورد توجه قرار گیرد.

محمدرضا شمس نیز درباره تمایز گروه های سنی مختلف گفت: یکی از مسائل مهمی که در این حوزه باید مورد توجه قرار گیرد ویژگی های گروه های سنی مختلف است؛ چرا که حتی گروه سنی خردسال نیز خود دست بندی های خاص خود را دارد. معتقدم اگر ادبیات حوزه کودک و نوجوان را در یک دسته در نظر بگیریم قطعاً می تواند آسیب‌زا باشد و به مخاطبان لطمه بزند. ما باید ویژگی های این دسته بندی ها را بشناسیم و بر اساس این ویژگی ها شروع به ترجمه برای گروه های سنی مختلف کنیم.

فریبا نباتی نیز در ادامه این نشست در سخنانی گفت: به اعتقاد من آسیب های ترجمه در حوزه نوجوان بسیار بیشتر از آسیب‌های ترجمه در حوزه کودک است. اما ما در حوزه خردسال و کودک نیز با آسیب‌هایی از جمله مشکل انتخاب کتاب مناسب برای ترجمه مواجه هستیم. واقعیت این است که حوزه نوجوان از یک سو دارای پیچیدگی موضوعی و از سوی دیگر با حجم بالای کتاب ها روبرو است که این موارد چالش های بسیاری را ایجاد کرده است.

معیارهای انتخاب کتاب برای ترجمه

نباتی در بخش دیگری از سخنان خود درباره روند انتخاب کتاب برای ترجمه در حوزه نوجوان گفت: بسیاری اوقات ترجمه آثار نوجوان بر اساس انتخاب ناشران صورت می گیرد، اما نویسندگان نیز پس از معرفی کتاب ها از سوی ناشران، خود نیز حق انتخاب دارند.

مژگان کلهر نیز درباره انتخاب کتاب مناسب برای ترجمه گفت: اغلب ترجمه هایی که از کتاب های نوجوان انجام داده ام، بیشتر با پیشنهاد ناشران انجام شده است. معمولاً اولویت ناشران انتخاب آثاری است که جوایز بزرگی را از آن خود کرده باشد و موضوع اثر، در مرحله بعدی مورد توجه ناشران است. اما وقتی کتاب از سوی ناشر و نویسنده پیشنهاد می شود، ما معمولا کتاب را می خوانیم تا ببینیم آیا کتاب دارای مسائل و مشکلات  متضاد با فرهنگ جامعه ما است یا خیر؛ که اگر اینگونه باشد باید در کتاب تغییراتی ایجاد شود و اگر این تغییرات باعث لطمه به کلیت اثر شود، مجبور می شویم که از ترجمه آن کار منصرف شویم.

وی افزود: معمولا معیار من برای انتخاب کتاب نوجوان برای ترجمه، کتاب های شناخته شده در جهان است؛ اما یکی از مسائلی که در کشور با آن مواجه هستیم این است که وقتی اثری را برای ترجمه انتخاب کنیم به صورت همزمان از سوی چند ناشر دیگر نیز ترجمه و به بازار عرضه می شود. از آنجا که قانون کپی رایت در کشور ما رعایت نمی شود این موضوع باعث ایجاد رقابتی سخت میان ناشران برای انتشار هر چه زودتر اینگونه آثار میشود. همچنین اغلب دیده می شود برخی موضوعات چالشی که در آثار ترجمه‌ای امکان انتشار دارد، در آثار تالیفی کمتر اجازه انتشار پیدا می‌کند که این موضوع یکی از دلایلی است که نوجوانان ما تمایل بیشتری به خوانش آثار ترجمه‌ای نسبت به تالیفی دارند.

محمدرضا شمس در این باره گفت: معمولاً معیار انتخاب آثار نوجوان برای ترجمه، آثار شناخته‌شده جهان و آثاری هستند که موفق به دریافت جایزه از رویدادهای مختلف جهانی شده باشند. اما موضوع مهم این است که اگر قرار است کتابی ترجمه شود باید بر اساس موضوعات جهان شمول انتخاب و ترجمه شود؛ موضوعاتی که برای سایر مخاطبان در کشورهای مختلف قابل فهم باشد و بتوانند با آن ارتباط برقرار کنند.

وی افزود: انتخاب غلط برای ترجمه یکی از آسیب‌هایی است که آثار ترجمه به جامعه وارد میکند. چرا که دیده شده موضوع برخی انتخاب ها برای ترجمه کاملاً با فرهنگ جامعه ما مغایر بوده است و به دلیل خط قرمز های فراوانی که در کشور برای انتشار کتاب وجود دارد، این مسائل باعث ایجاد تناقض برای مخاطبان کتاب در کشور می شود.