به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، وبینار «کتابخانه‌ها در آن سوی مرزها در جنبش استوری‌واک» با همکاری انجمن علمی ارتقای کتابخانه‌های عمومی ایران و معاونت برنامه‌ریزی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برگزار شد.
در این وبینار، نوح لنسترا [۱]، دانشیار علوم کتابداری و اطلاعات دانشگاه کارولینای شمالی در گرینزبورو آمریکا به سخنرانی درباره جنبش استوری‌واک [۲] پرداخت که توسط لیلی سیفی، دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه بیرجند دبیری و هدایت می‌شد.
سیفی در ابتدای جلسه با معرفی و ارائه رزومه‌ای از فعالیت‌های علمی و اجرایی نوح لسنترا گفت: کتاب‌های ایشان از جمله Healthy Living at the Library (زندگی سالم در کتابخانه: ۲۰۲۰) از سوی انجمن کتابخانه‌های آمریکا چاپ شده و از سال ۲۰۱۶ هم یک ابتکار جدید در کتابخانه‌ها را با عنوان Let's Move in Libraries initiatve در ذیل پروژه «جنبش استوری‌واک» مدیریت کرده است. ایشان همچنین نویسنده مقالات پژوهشی بسیار درباره نسبت میان کتابخانه و حوزه عمومی است.
سپس نوح لنسترا، دانشیار علوم کتابداری و اطلاعات دانشگاه کارولینای شمالی اظهار داشت: در این وبینار درباره جنبش استوری‌واک، چگونگی آغاز آن از ۱۸ سال پیش در کارولینای شمالی و نیز کیفیت تبلیغات آن گفت‌وگو می‌کنم. همچنین درباره رابطه کتابخانه با اعضا، نحوه تأثیر کتابخانه‌های عمومی بر اعضا، تغییرات موقتی و دائمی کتابخانه‌ها بر استوری‌واک، اثرات پاندمی کرونا بر اجتماع و کتابخانه‌ها و نیز درباره آینده کتابخانه‌های ایران و دنیا با توجه به این جنبش صحبت خواهم کرد.
وی افزود: اولین نمونه استوری‌واک در پاییز سال ۲۰۰۷ توسط خانم آن فرگوسن (Anne Ferguson) انجام و ارائه شد. او در طی برنامه‌ای در کنار شرکت‌کنندگان، تصاویر فعالیت‌هایش را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشت. این کار مقدمه جنبش بود. در تابستان سال ۲۰۰۸ کتابخانه‌های عمومی از این ایده استفاده کرده و آن را گسترش دادند و این آغاز حرکت فراگیری بود که در سراسر شمال آمریکا و ایالت‌های مختلف ادامه یافت. استوری‌واک اکنون در ایالات متحده و در ۱۳ کشور از جمله آلمان، کانادا، انگلستان، برمودا، روسیه، مالزی، پاکستان و کره جنوبی فعال است.
ایده فرگوسن بسیار ساده بود: صفحات کتاب مصور کودکان را به یک چوب / تابلو بچسبانید و آنها را در مسیر عبور مردم قرار دهید تا بخوانند و از آن لذت ببرند. فرگوسن قبل از آن، روش‌های متفاوتی را برای جذب کودکان آزمایش کرده و دریافته بود که والدین، در حالی که بچه‌ها مشغول فعالیت فیزیکی هستند، دور و بربچه‌ها با یکدیگر صحبت می‌کنند. او به دنبال چیزی بود که والدین را به اندازه بچه‌ها فعال کند. او برای این‌که گروه‌های مختلف سنی را در مسیر پیاده‌روی ترغیب کند، به کتاب‌هایی با حداقل متن نیاز داشت که برای همه مخصوصاً کودکان جذاب باشد و بتواند جایش را در برنامه‌های شلوغ خانواده‌ها باز کند. در مسیر اجرای طرح دریافت که شرکای علاقه‌مند به این پروژه شامل پارک‌های ایالتی و محلی، مدارس، مراکز طبیعی، مراکز مراقبت از کودکان، بازارهای کشاورزی و بیشتر از همه کتابخانه‌ها بودند. استوری‌واک هرگز به عنوان یک پروژه پول‌ساز طراحی نشد و اکنون نیز با کمک‌های مردمی حمایت می‌شود.
دانشیار علوم کتابداری و اطلاعات دانشگاه کارولینای شمالی ادامه داد: استوری‌واک فرصت سوادآموزی اولیه را برای کودکان خردسال فراهم می‌کند. توسعه مهارت سوادآموزی اولیه نیز منجر به آمادگی بهتر برای ورود به مدرسه می شود. به اشتراک‌گذاشتن خواندن کتاب باعث تحریک و رشد مهارت‌های شنیداری و گفتاری می‌شود و به ساخت واژگان کودک کمک می‌کند که در فرایند تفکر و یادگیری بسیار مهم است. در استوری‌واک بچه‌ها و خانواده‌های‌شان می‌توانند «با هم کتاب بخوانند» و سپس در مورد متن، تصاویر و معنای آن گفت‌وگو کنند. استوری‌واک ابزاری برای ارائه کتابخانه به جامعه به منظور افزایش دیده‌شدن کتابخانه است.
علامت تجاری و اختصاصی استوری واک، به منظور جلوگیری از سوء‌استفاده مالی از آن در آمریکا و جهان، ثبت شده است تا هرگونه استفاده از این نماد مشروط به اجازه خانم فرگوسن باشد. ماساچوست اولین ایالتی بود که برنامه استوری‌واک را اجرا کرد و مجموعه‌ای از کتاب‌ها را در سراسر ایالت و در ۵ کتابخانه در دسترس قرار داد. کتاب‌های استوری‌واک می‌توانستند به امانت گرفته یا به امانت داده شوند و این از طریق سیستم امانت بین کتابخانه‌ایِ ماساچوست ـ که در سال ۲۰۱۳ ارائه شد ـ فعال شد. بعد از آغاز اجرای این طرح در ماساچوست، دامنه آن در سراسر ایالت‌های آمریکا گسترده شد و با سازمان‌های سلامت همگانی ارتباط گرفت. در این ارتباطات به مردم یاد می‌دادند که چه‌طور می‌توان مراقب سلامتی بود و برای سلامتی بچه‌ها و داشتن فرزندان سالم راهنمایی می‌شدند. در همین راستا نمایشگاه‌هایی هم دایر و ابزارهایی برای سرگرمی بچه‌ها تولید شد و برنامه‌های مختلفی در سراسر ایالات متحده انجام گرفت. هر کس می‌توانست از ابزارهای موجود در کتابخانه‌های عمومی استفاده کند و داستان‌های مربوط به خودش را در استوری‌واک ثبت کند. کتابخانه‌ها می‌توانستند این برنامه‌ها را بیشتر مستندسازی کنند و از طریق برنامه‌های پیش‌بینی‌شده، به شکل‌گیری بهتر استوری‌واک کمک کنند. در این برنامه‌ها نوجوانان، بزرگسالان و کودکان در طبیعت دور هم جمع می‌شوند و، ضمن پیاده‌روی، شعرخوانی می‌کنند. کتابخانه‌ها از این طریق می‌توانند یک اقدام نوآورانه و طبیعت‌محور را از طریق نوجوانان و بزرگسالان اجرا کنند.
این استاد دانشگاه کارولینای شمالی ادامه داد: در سال ۲۰۲۰ تغییر بزرگی در این طرح رخ داد که منشأ و دلیل آن، فاصله‌گذاری اجتماعی ناشی از کووید ۱۹ در سرتاسر دنیا و آمریکا بود؛ بنابراین، نحوه کار تغییر پیدا کرد و اهمیت آن در این بازه زمانی بیشتر شد؛ چرا که افراد و اعضای کتابخانه‌های عمومی قادر به حضور در کتابخانه نبودند و از هر فرصتی برای مطالعه استفاده می‌کردند. تغییراتی که با ویروس کووید ۱۹ رخ داد، در جنبش بسیار تأثیرگذار بود و اشتراک‌گذاری تصویرها در آن بازه زمانی بسیار رایج شد. در سال ۲۰۲۱ تغییر بزرگ‌تری در اجرای استوری‌واک رخ داد. کتابخانه‌های عمومی کانادا با همکاری سایر کتابخانه‌ها، طرحی را اجرا کردند که در آن در تابستان سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴ از کودکان و نوجوانان خواسته شد در این جنبش شرکت کنند و تصاویر خود را به اشتراک بگذارند و عضو «گروه کتابخوانی استوری‌واک» شوند. در طی این سال‌ها در سرتاسر کانادا، کتابخانه‌های عمومی مجری استوری‌واک بودند و بچه‌ها اطلاعات آن را به اشتراک می‌گذارند. در سایر کتابخانه‌ها، به‌ویژه کتابخانه‌های دانشگاهی، این جنبش ادامه پیدا کرد و انحصار کتابخانه‌های عمومی و محلی شکسته شد و باعث شد استوری‌واک در مدارس و کتابخانه‌های آنها نیز گسترش یابد. اما رصد و شناسایی تعداد دقیق اعضای استوری‌واک با چالش مواجه است. به همین دلیل خدماتی را به‌وجود آوردند تا از طریق سرویس موبایل، انجمنی تشکیل دهند و از این راه میزان گسترش استوری‌واک را رصد کنند. ناگفته نماند هفته‌نامه‌ای هم برای توصیف فعالیت‌های استوری‌واک از نوامبر ۲۰۲۱ آغاز به انتشار کرد. اعضا می‌توانند از طریق اپلیکیشن، وب‌سایت و شبکه‌های اجتماعی، تصاویر خود را ارسال و آنها را به اشتراک بگذارند و شیوه متفاوتی از خواندن کتاب را به صورت گروهی یا انفرادی نشان دهند. از این طریق می‌توان میزان سواد اجتماعی را بالا برد و اندازه سلامت، سبک زندگی و اجتماعی‌ترشدن را سنجید. همه این اتفاقات از طریق این انجمن صورت می‌گیرد. استوری‌واک در سیدار فلوریدا هم بسیار معروف و فعال است و اهالی آنجا می‌توانند، با قرارگرفتن در محیط یادگیری، میزان دانششان را بالا ببرند و اطلاعات عمومی مرتبط با آن منطقه را از طریق استوری‌واک به‌دست آورند.
نوح لنسترا همچنین تصریح کرد: نمونه دیگر، «انجمن کتابخوانی» و «انجمن بوک موبایل» است که در آن اعضا به صورت هفتگی در مناسبت‌های فرهنگی و کتابخوانی شرکت می‌کنند و داستان‌های خودشان را به شکل جمعی و فردی در مدرسه، کتابخانه و یا اماکن عمومی دیگر در قالب استوری‌واک به اشتراک می‌گذارند و تصاویر آن در شبکه‌های اجتماعی در دسترس عموم قرار می‌گیرد. یکی از چالش‌های بزرگ استوری‌واک، نحوه ارزیابی و نظرسنجی است. ما به همین دلیل، تابلوهای جنبش را در پارک‌ها، پیادروها، خیابان‌ها و اماکن‌عمومی قرار می‌دهیم و تلاش می‌کنیم دانش و اطلاعات‌عمومی کاربران را افزایش دهیم. پاسخ دادن به این سوال که «آیا واقعاً مطالبی که به اشتراک می‌گذاریم برای کاربران مفید و کاربردی است؟» چالش ماست. اساساً نظرسنجی از سال ۲۰۰۷ تاکنون چالش ما بوده است. به همین دلیل برنامه‌ای طراحی کردیم تا در پایان هر ارائه استوری‌واک، کاربر از طریق یک بارکد اسکن، در نظرخواهی شرکت کند. یک جایزه هم به بهترین و کاربردی‌ترین نظر و پیشنهاد اهدا می‌شود. در صفحه اول سایت جنبش[۳]، نمونه‌ای از تلاش کسانی که در جنبش اثرگذار بوده‌اند را قرار داده‌ایم. تلاش‌های اولیه برای جنبش، موارد بسیار ساده‌ای بودند و صفحاتی که در استوری‌واک‌ها به اشتراک گذاشته می‌شد، شامل ارائه تصاویر داستان‌های خیلی ساده در فضاهای سبز کتابخانه‌ها بود که کم‌کم گسترش پیدا کرده است. برای شروع استوری‌واک نیاز به داستان پیچیده نداریم. البته پیچیده یا ساده‌بودن داستان به کتابخانه و افراد عضو جنبش هم بستگی دارد. جنبش استوری‌واک نمونه‌ای هم در ایران هم دارد با نام «با من بخوان!» که در آن یک فضای دوستانه و صمیمی برای مطالعه در فضای خارج از کتابخانه ایجاد شده و خانواده‌ها و بچه‌ها می‌توانند در این دورهمی‌ها و کتابخوانی جمع شوند و یک داستان ساده را با هم بخوانند. امیدوارم این جنبش و حرکت ادامه داشته باشد.
در ادامه، دکتر لنسترا با همراهی دکتر سیفی، به پرسش‌های کاربران پاسخ دادند.
نوح لنسترا در پاسخ به سؤالی درباره هدف اصلی جنبش گفت: بیش از هزار کتابخانه عمومی در آمریکا و کانادا و نقاط دیگر به این جنبش پیوسته‌اند و در آن مشارکت دارند. اهداف جنبش مختلف است و عمدتاً به خارج از کتابخانه‌ها مربوط می‌شود. هدف کلی‌اش ایجاد سرگرمی و کمک به خانواده‌ها برای خواندن و سوادآموزی بچه‌ها در فضایی جمعی است.
او در پاسخ به پرسشی درباره دلیل نامیدن این طرح به «استوری‌واک» گفت: در آمریکا از یک طرف و به صورت معمول، هر چیز با یک داستان همراه است و از طرف دیگر داستان برای کودکان و نوجوانان نیز جذاب است. به همین دلیل محتوای این جنبش با داستان همراه است تا توانایی خواندن، سواد اولیه و یادگیری مادام‌العمر اتفاق بیفتد. به این خاطر این نام (پیاده‌روی با داستان) انتخاب شده است.
نوح لنسترا، در پاسخ به سؤالی درباره داوطلبانه بودن فعالیت‌های استوری‌واک، گفت: به طور دقیق نمی‌توان چنین ادعایی کرد؛ چون منابع مالی کتابخانه‌ها مختلف است. برای اطمینان بیشتر از درستی پاسخ به این پرسش می‌توان آن را با کتابخانه‌هایی که با جنبش همکاری می‌کنند پرسید.
این استاد علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه کارولینای شمالی، در پاسخ به سؤالی درباره محدودیت نوشتاری داستان‌ها گفت: این کار فعالیتی جمعی است که مثلاً در قالب یک نشست جمع‌خوانی یا یک نمایشگاه صنایع‌دستی در بیرون کتابخانه برگزار می‌شود؛ بنابراین، همه چیز در اختیار کتابخانه است و شکل مشارکت کتابخانه در همه چیز، از جمله نوع نوشتار، تعیین‌کننده است.
لنسترا همچنین در پاسخ به این سؤال که کتابداران و کتابخانه‌های عمومی در ایران چه‌طور می‌توانند در این طرح مشارکت کنند گفت: جشن استوری‌واک به طور سالانه برگزار می‌شود. هر کتابخانه یا کتابدار خلاق می‌تواند عکس‌های مربوط به فعالیتش را به همراه توضیحی مختصر ارائه دهد. این جشن از دهم تا شانزدهم نوامبر هر سال برگزار می‌شود و زمینه خوبی برای انعکاس فعالیت کتابداران ایرانی است.
در پایان جلسه، لیلی سیفی، استاد دانشگاه بیرجند، هدف از برگزاری این جلسه را آشنایی کتابخانه‌های عمومی و کتابداران ایران با این جنبش برشمرد و تأکید کرد: کتابداران ما می‌توانند از این فرصت استفاده کرده و با این جنبش آشنا شوند و فعالیت‌هایشان را ارائه کنند. این برنامه جامعه‌محور است که هم به مشارکت اجتماعی کتابخانه‌ها کمک می‌کند و هم موجب دیده‌شدن کتابداران می‌شود و در نهایت نیز به ایفای نقش اجتماعی کتابخانه‌های عمومی یاری می‌رساند.
[۱] Noah Lenstra
[۲] StoryWalk
[۳] https://letsmovelibraries.org/storywalk
ارسال نظر