به گزارش روابط عمومی اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان تهران، روزنامه اطلاعات چهارشنبه ۱۴ آذر در شماره ۲۸۸۲۹ در گزارشی به معرفی کتابخانه «باباطاهر» تهران، نخستین کتابخانه شرق شهر تهران که مرکز مشاوره «راه زندگی» در آن راه اندازی شده، پرداخت. این گزارش در ادامه آمده است.

وجود اتاق مشاوره در یک کتابخانه عمومی، از سویی مشاور را در معرض دید و دسترس قرار می‌دهد و از سوی دیگر، خدمات با قیمت بسیار مناسب به متقاضیان ارائه داده و برای اعضای کتابخانه و کارکنان، تخفیف در نظر می‌گیرد.

در جلسه اول مشاوره، زن به قصد طلاق آمده بود و مرد با احساس نارضایتی از زندگی‌مشترک. سیزده سال از زمانی که زیر یک سقف رفته بودند، می‌گذشت و ثمره زندگیشان سه فرزند بود، اما اکنون مدعی بودند که حرف یکدیگر را نمی‌فهمند و اصلاً نمی‌توانند با یکدیگر گفتگو کنند، چون جمله اول به دوم نرسیده دعوایشان می‌شود. جالب آن‌که هر دو تحصیل‌کرده بودند و هر دو مدعی از خودگذشتگی. بااین‌حال، هر دو در مهارت‌های ارتباطی مشکل داشتند و نسبت به رفتار و گفتار همدیگر، دچار سوءتفاهم می‌شدند.

خوشبختانه طی چند جلسه مشاوره، دریافتند که حتی با داشتن تحصیلات عالیه، به کسب اطلاعات در مسائل دیگر، خصوصاً در زندگی و روابط خانوادگی نیاز دارند. همچنین پی بردند که کمک گرفتن از مشاور می‌تواند به حل مشکلاتشان کمک کند. دو طرف قانع شدند که روی حل مسأله متمرکز شوند و به تدریج با ارائه راهکار، مشکل از حالت بحران درآمد. اکنون، زن از فکر طلاق بیرون آمده و مرد هم متوجه شده که همسرش، او و زندگی مشترکش را دوست دارد. جلسات تا رسیدن به نتیجه نهایی ادامه دارد.

راه زندگی

فکر می‌کنید جلسه مشاوره‌ای که از آن سخن گفتیم در کجا برگزار شده است؟ در یک کلینیک روان‌شناسی؟ نه، در اتاق مشاوره کتابخانه عمومی باباطاهر! جالب است بدانید به تازگی «نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور»، پیرو تفاهم‌نامه‌ای با «کمیته امداد امام خمینی(ره)»، اقدام به طرح ارائه مشاوره در کتابخانه‌های عمومی کشور کرده و بر پایه این تفاهم‌نامه، مقرر شده هر کتابخانه‌ای که از فضای لازم برخوردار است، اتاقی را تحت عنوان مشاوره «راه زندگی» به مباحث روان‌شناسی اختصاص دهد.

به گفته مریم تاجیک، مسئول روابط عمومی اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان تهران، این طرح در کل کشور کلید خورده و ۳۲ کتابخانه استان تهران آن را اجرایی کرده‌اند. کتابخانه عمومی باباطاهر، به‌عنوان اولین کتابخانه شهر تهران در این مسیر پیشرو بوده و برای این طرح به‌صورت نمادین، آیین گشایش برگزار کرده است.

توجه به مشاوره‌درمانی

فرح نجفی، کارشناس ارشد روان‌شناسی که در آغاز این گزارش، داستان‌ یکی از مراجعینش را برایمان تعریف کرد، اولین مشاور حاضر در کتابخانه باباطاهر است. وی روزهای یکشنبه و سه‌شنبه به متقاضیان، خدمات درمانی مشاوره ارائه می‌دهد.

نجفی می‌گوید: من عملاً کار خود را از اول آبان آغاز کرده‌ام. از آنجا که مشاوره‌درمانی در حل مشکلات مردم تأثیر بسزایی دارد، دو سازمان کمیته امداد امام خمینی(ره) و نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با همکاری یکدیگر تلاش کردند این فرهنگ را نهادینه کنند. وجود اتاق مشاوره در یک کتابخانه عمومی، از سویی مشاور را در معرض دید و دسترس عموم قرار می‌دهد و از سوی دیگر، خدمات با قیمت بسیار مناسب به متقاضیان ارائه می‌شود؛ چنان‌که برای اعضای کتابخانه ۳۰ درصد و برای کارکنان ۴۰ درصد تخفیف درنظر گرفته شده تا همه افراد با هر درآمدی بتوانند از این خدمات بهره‌مند شوند. خوشبختانه شاهد شکل‌گیری یک ارتباط دوسویه بین کتابخانه‌ها و اتاق‌های مشاوره هستیم که می‌تواند دستاوردهای فرهنگی خوبی داشته باشد.

وی این اتاق مشاوره را مانند نهال کوچکی می‌داند که نیاز به مراقبت و آبیاری دارد و می‌گوید: ما هنوز در آغاز راه هستیم و نیاز به تبلیغات، آگاهی‌بخشی و گسترش فعالیت داریم. چند روز پیش یکی از مراجعانم برای آزمودن هوش و استعدادیابی فرزندش مراجعه کرده بود. متأسفانه چون هنوز امکانات لازم برای انجام این کار وجود ندارد، وی را به مرکز دیگری راهنمایی کردم، اما او را آگاه کردم که هدفش از گرفتن آزمایش هوش را مشخص کند، آیا قرار است هوش فرزندش را بسنجد تا فشار بیشتری بر وی بیاورد و با ثبت‌نام در کلاس‌های مختلف آموزشی، همه زمانش را پُر کند، یا بداند فرزندش در چه مسیری موفق‌تر خواهد بود. هدفِ کتاب و مشاور، هر دو آگاه کردن مردم است و این آگاهی قطعاً زندگی‌ها را باکیفیت‌تر خواهد کرد.

کتابخانه عمومی باباطاهر

اینجا باباطاهر است؛ کتابخانه‌ای که اتاق مشاوره را با کتاب و اعضای کتابخانه پیوند زده است. ساختمان بزرگ و آجری‌رنگ کتابخانه از انتهای خیابان هاشمی در محدوده خیابان دماوند پیداست. از راهروی ورودی عبور می‌کنیم، درِ شیشه‌ای باز می‌شود و کتابخانه نمایان. باباطاهر، نه صرفاً به خاطر این که اولین کتابخانه در ارائه خدمات روان‌شناسی و مشاوره است، که به‌دلیل داشتن بخش‌های متنوع و کلاس‌های آموزشی گوناگون، از سایر کتابخانه‌ها متمایز شده است.

مخزن اصلی کتابخانه در طبقه اول ساختمان قرار دارد که سمت راست آن، بخش مرجع، سمت چپ، بخش کودک با طراحی بسیار زیبا و دوست‌داشتنی و روبه‌رو، بخش نشریات است. میزهای آن به‌صورت بیضی‌شکل چیده شده‌اند. سرسرای کتابخانه، پنجره‌های شیشه‌ای بزرگی دارد که از پشت آن می‌توان درختان پاییززده بوستان دانش‌آموز را تماشا کرد. کنار ورودی سمت راست، بخشی مجزا برای ناشنوایان و بخش مشاوره تدارک دیده شده است. در این کتابخانه، فضای بخش نوجوان از کودک جداست.

نمازخانه، سالن مطالعه برادران و خواهران و غذاخوری در طبقه دوم کتابخانه قرار دارد. کتابخانه، جمعه‌ها و تعطیلات رسمی نیز از ساعت ۹ تا ۱۹ به روی کتاب‌خوانان باز است.

 افرادی که ساعت‌های زیادی را در کتابخانه می‌گذرانند، می‌توانند ناهار خود را با دستگاه گرم‌کن در طبقه اول گرم و در سالن غذاخوری میل کنند. کمد کتاب هم به اعضا اجاره داده می‌شود تا مجبور نشوند هر روز کتاب‌های خود را ببرند و بیاورند.

زهرا احیایی، مسئول کتابخانه باباطاهر می‌گوید: این کتابخانه با متراژ ۱۰۵۱ مترمربع، پذیرای علاقه‌مندان به کتاب است و به‌دلیل وسعت زیاد، بخش‌های متنوعی دارد و برنامه‌های گوناگون آموزشی و فرهنگی در آن برگزار می‌شود.

به گفته وی، هم‌اکنون روزهای شنبه، کلاس‌های قصه‌گویی و خلاقیت برای گروه سنی زیر شش سال؛ روزهای یکشنبه، شرح و تفسیر شاهنامه؛ روزهای دوشنبه، کارگاه مادر و کودک؛ روزهای سه‌شنبه کلاس تفسیر قرآن؛ روزهای چهارشنبه، کلاس‌ شاهنامه‌خوانی و اوریگامی و روزهای پنجشنبه، کلاس‌های خوشنویسی با خودکار (خط تحریری) برپا می‌شود. قرار است کلاسی تحت عنوان شرح گلستان سعدی هم برای بزرگسالان برگزار شود تا همه نوع سلیقه را اقناع کند.

مسئول این کتابخانه می‌گوید: از دیگر برنامه‌های فرهنگی کتابخانه باباطاهر، برپایی جلسات مطالعاتی نوجوان در روزهای پنج‌شنبه است. در این نشست، اعضای نوجوان به بحث و تبادل نظر درباره یک موضوعِ ازقبل تعیین‌شده می‌پردازند؛ مثلاً یک هفته درباره نجوم گفتگو می‌کنند و هفته بعد درباره ریاضی. آنان در این نشست‌ها، هم اطلاعات تازه‌ای درباره موضوع به‌دست می‌آورند و هم چگونگی تبادل‌نظر را می‌آموزند.

به گفته احیایی، کتابخانه باباطاهر، مجهز به پایگاه‌های اطلاع‌رسانی برای دسترسی به مقالات علمی است و اعضای آن می‌توانند از طریق سامانه کتابداری یا به‌صورت تلفنی از کتابدار بخواهند مقالات را جستجو و برایشان ایمیل کند. کتابخانه باباطاهر، سی هزار نسخه کتاب دارد که از این تعداد، شش هزار جلد ویژه گروه کودک و پنج هزار جلد به گروه سنی نوجوان تعلق دارد. همچنین دویست جلد کتاب در بخش ناشنوایان تعبیه شده که معمولاً شامل کتاب‌هایی با موضوعات مربوط به ناشنوایان است تا آنان دسترسی راحت‌تری به منابع مربوط به خود داشته باشند.

کارکردهای جدید

به اعتقاد احیایی، در عصر کنونی، آن تصوری که کتابخانه‌ها را به چند قفسه کتاب و یک سالن مطالعه محدود می‌کرد، تغییر کرده است. کتابخانه‌ها با ارائه خدمات گسترده‌تر و برگزاری کلاس‌های آموزشی متنوع، از حالت سنتی درآمده‌اند و به تعریف جدیدی رسیده‌اند که می‌توان آن‌ها را گونه‌ای از «پاتوق فرهنگی» نام نهاد.

کتابخانه‌ها باعث شکل‌گیری ارتباطات و تعاملات بین افراد و اعضا می‌شوند و آنان را در حوزه‌های مختلف آموزش‌پذیر می‌کنند. در آینده، قطعاً کارکردهای کتابخانه‌ها افزایش خواهد یافت و خدمات فرهنگی بیشتری به اعضا ارائه خواهد شد. آگاهی عموم مردم از اقداماتی که کتابخانه‌ها انجام می‌دهند، باعث مراجعه بیشتر آنان به این مکان فرهنگی می‌شود. با توجه به پیشرفت علم و تکنولوژی، نیاز ما به این فضاها بیش از این‌ها است و باید تلاش کنیم چنین پاتوق‌هایی را بیشتر برای مردم، دسترس‌پذیر کنیم.