به گزارش روابط عمومی اداره کل کتابخانه های عمومی استان زنجان، به مناسبت بزرگداشت نظامی گنجوی، نشست «سیری در آثار و اندیشه های نظامی گنجوی» با حضور حسن عزیزی، استاد دانشگاه و دبیر محفل ادبی کتابخانه های عمومی شهرستان ابهر؛ حسن پاکزاد، دبیر محفل ادبی استاد رضا روزبه اداره کل کتابخانه های عمومی استان زنجان؛ بهروز حیدری، کارشناس فرهنگی اداره کل و جمعی از شاعران و علاقمندان به کتاب و کتابخوانی در بستر اسکای روم برگزار شد.
حسن عزیزی، استاد دانشگاه و دبیر محفل ادبی کتابخانه های عمومی شهرستان ابهر در این نشست گفت: جمال‌الدین ابومحمّد الیاس بن یوسف بن زکی متخلص به نظامی در سال ۵۳۵ هجری در گنجه دیده به جهان گشود. وی شاعر و داستان‌سرای ایرانی الاصل قرن ششم هجری (دوازدهم میلادی) است که به‌عنوان پیشوای داستان‌سرایی در ادبیات ایران زمین شناخته شده‌است.
وی افزود: نظامی گنجوی از شاعرانی است که بی‌شک باید او را در شمار ارکان شعر فارسی و از استادان مسلم این زبان دانست. وی از آن سخنگویانی است که مانند فردوسی و سعدی توانست با ایجاد یا تکمیل سبکی خاصی توفیق یابد.
دبیر محفل ادبی کتابخانه های عمومی شهرستان ابهر به ویژگی های نظامی و آثار او پرداخت و اظهار داشت: مهم ترین اثر حکیم نظامی گنجوی «پنج گنج» یا «خمسه» است که تعداد ابیات آن را تا حدود ۲۰ هزار بیت نوشته اند و عبارت است از: مخزن الاسرار، لیلی و مجنون، خسرو و شیرین، هفت پیکر، اسکندرنامه، که تمامی مثنوی ها به سبک عراقی نگارش یافته است. قدیمی ترین مثنوی نظامی مخزن الاسرار و بهترین آن ها خسرو و شیرین است.
وی ادامه داد: مخزن الاسرار اولین اثر نظامی گنجوی شامل ۲۲۶۰ بیت است. این مثنوی در حدود سال ۵۷۰ به نام فخرالدین بهرام شاه بن داود (متوفی ۶۲۲) به نظم درآمد و مشتمل بر ۲۰ مقاله در موضوعات مختلف است که تم و مایه اصلی یا به اصطلاح «عنصر قالب» مقالات و حکایات آن ها مواعظ و حکم و پند و اندرز است و در آن اندیشه های زاهدانه و عارفانه بسیار دیده می شود. در مخزن الاسرار در هر مقاله پس از شرح عنوان مقاله برای تأثیرگذاری بیشتر، داستانی کوتاه اما پر محتوا و دلنشین روایت شده است. یکی از ویژگی های پست مدرنیستی حکایات مخزن الاسرار آن است که نویسنده گاهی در میانه روایت قصه وارد داستان می شود و مخاطب خود را موعظه می کند، یا حتی از خود سخن می گوید که در مکتب پست مدرنیسم به این کار اصطلاحاً اتصال کوتاه گفته می شود.
عزیزی به دومین اثر گرانبهای حکیم نظامی گنجوی اشاره کرد و گفت: مثنوی خسرو و شیرین شامل ۶۵۰۰ بیت است. این مثنوی داستان عشق خسرو پرویز، پادشاه ساسانی به شیرین شاهدخت ارمنی است و در سال ۵۷۶ به پایان رسیده و از طرف شاعر به اتابک شمس الدین محمد جهان پهلوان بن ایلد گز (۵۶۷-۵۸۱) تقدیم شده است.
دبیر محفل ادبی کتابخانه های عمومی شهرستان ابهر به سومین اثر ارزشمند نظامی، مثنوی لیلی و مجنون اشاره کرد و افزود: مثنوی لیلی و مجنون شامل ۴۵۰۰ بیت است و در سال ۵۸۴ هجری به نام شروانشاه ابوالمظفر اخستان نگارش یافته است. در این مثنوی داستان پر سوز و گداز عشق مجنون (قیس عامری) از قبیله بنی عامر و لیلی دختر سعد، که از داستان های مشهور تازی در دوره جاهلیت است، به رشته نظم درآمده است.
عزیزی به دیگر آثار حکیم نظامی گنجوی، مثنوی هفت پیکر یا هفت گنبد یا بهرام نامه اشاره کرد و گفت: این مثنوی در ۵۱۳۶ بیت در سال ۵۹۳ به نام علاء الدین کرپ ارسلان پادشاه مراغه سروده شده است. این داستان از جمله قصه های ایرانی مربوط به دوره ساسانی است و شرح روابط بهرام گور که در سال های (۳۴۸-۴۲۰ میلادی) می زیست با هفت دختر از پادشاهان هفت اقلیم است که بهرام برای هر کدام گنبدی به رنگی خاص بر پا می کند و هر روز از هفته را میهمان یکی از آنان می شود و داستانی از هر کدام می شنود.
سپس دبیر محفل کتابخانه های عمومی شهرستان ابهر در خصوص اثر پنجم نظامی، مثنوی اسکندرنامه توضیحاتی ارائه داد و گفت: این مثنوی شامل ۱۰۵۰۰ بیت و در دو بخش به نام های شرفنامه و اقبالنامه به نظم درآمده است. در بخش اول نظامی اسکندر را به صورت فاتحی بزرگ و در بخش دوم در لباس حکیم و پیامبری خردمند معرفی کرده است. نظم این مثنوی در سال ۵۹۹ هجری به پایان رسیده و به نام نصرتالدین ابوبکر محمد جهان پهلوان نامگذاری شده است.
وی گفت: افکار بلند و شاعرانه نظامی، او را در زمره هشت شاعر طراز اول زبان و ادب فارسی قرار داده است. افکار بلند و شاعرانه نظامی در لابه‌لای آثارش باعث شده از وی به‌عنوان شاعری حکیم یاد شود. این امر و مسائل دیگری نظیر تعداد بسیار مقلدان وی و همچنین عفت کلامش نظامی را در زمره هشت شاعر طراز اول زبان و ادب فارسی قرار داده است.
عزیزی اظهار کرد: نظامی گنجوی به علم نجوم و ستاره شناسی تسلط کامل داشته است و جدای از آن به مباحث عرفانی تعلق خاطر عمیقی دارد، در آثار نظامی به خوبی می‌توان ردپای این تعلق خاطر را دید. استفاده از اصطلاحات رایج نجوم، عرفان و تصوف در قالب داستان هنر نظامی است.
در ادامه شرکت کنندگان حاضر در بستراسکای روم و مهمانان حاضر در جلسه در خصوص آثار نظامی گنجوی به بحث و تبادل نظر پرداختند.
