به گزارش پایگاه اطلاع رسانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور، به مناسبت روز بزرگذاشت زبان و ادبیات فارسی و حکیم ابوالقاسم فردوسی، نشست «شاهنامه بخوانیم» با حضور اسماعیل امینی در غرفه نهاد کتابخانه های عمومی کشور در سی وسومین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برگزار شد.
اسماعیل امینی در این نشست ضمن گرامیداشت روز زبان و ادبیات فارسی، اظهار داشت: در میان تمام حماسه های بزرگ که در عالم نوشته شده، به جرأت می توانیم بگوییم که شاهنامه تنها حماسه ای است که بنیادش بر خرد و نه تعصبات ن‍ژادی است. در شاهنامه مرزبندی میان خودی و بیگانه بر اساس خردمند و نابخرد است و نه ایرانی و غیرایرانی. در واقع خردمندی، مبنای داوری در شاهنامه است.
وی افزود: بسیاری معتقدند حکیم ابوالقاسم فردوسی بیگانه ستیز بود و علیه تورانیان و اعراب ابیاتی دارد. از دل همین خطای بیگانه ستیزی که تهمتی بر دامن حکیم ابوالقاسم فردوسی است، برخی می گویند در شاهنامه هیچ وا‍ژه غیرفارسی به کار نرفته است. در حالی که زبان های مهم و تأثیرگذار عالم در حال داد و ستد با همسایه ها هستند و زبان فارسی هم از این قاعده مستثنی نیست. در شاهنامه هم وا‍ژه های غیرفارسی وجود دارد؛ درواقع، زبان خالص یک ملت نشانه انزوا و نه برتری آن است.
امینی اضافه کرد: وقتی شاهنامه می خوانیم از دو سو ممکن است دچار خطا شویم. اینکه تصور کنیم شاهنامه متن مقدس است و حالت ماورایی دارد و بر این اساس روایات را مصون از نقد بدانیم. از سوی دیگر، در تحلیل متن از جمله تحلیل ابیات شاهنامه، باید بدانیم که این متن روایی است نه تاریخی و نه علمی؛ یعنی ساختار سخن بر اساس اطلاع رسانی علمی و تحلیل منطقی نیست و نمی تواند تکیه گاهی برای شناخت تاریخ و حتی عقاید خود مولف باشد. برای تحلیل متن باید کل ساختار متن را دید و تحلیل بر اساس بخشی از متن صحیح نیست.
وی در خاتمه تصریح کرد: شاهنامه و هیچ متن ادبی دیگری، نمی تواند راهنمای عمل و زندگی ما باشد؛ چراکه ادبیات اساسا برای لذت و سرگرمی است و دنیای محدود ما را وسعت می دهد. ما را با نظام زبانی فارسی آشنا می کند. همچنین مجموعه ای از آداب و رسوم و فرهنگ و جهانبینی حاکم بر روزگار فردوسی و پیش از آن را در دسترس قرار می دهد. بعلاوه، شاهنامه موجب پیوستگی ما می شود؛ یعنی ما را با وجود تفاوت های فرهنگی و قومی دور هم جمع می کند.
در ادامه این برنامه علی اکبر شاه، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه دهلی اظهار داشت: شاهنامه فردوسی یک خردنامه محسوب می شود و در هند ده ها شاهنامه در استقبال از شاهنامه فروسی نوشته شده است.
وی افزود: مطالبی که در شاهنمامه گنجانده شده آن را فرا مرزی کرده است. صحبت از آگاهی، اخلاق و انسانیت برای تمامی ملت ها مشترک است و به همین دلیل است که شاهنامه در تمامی ملت ها اهمیت وی‍ژه ای دارد. تمام کسانی که در هند شاهنامه را مطالعه کرده اند، بر این باورند که شاهنامه باید به تمامی زبان ها ترجمه شود.
استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه دهلی اظهار داشت: فردوسی اطلاعات دقیقی درباره فرهنگ هند می دهد در حالی که نباید از اسطوره نویس توقع تاریخ نگاری داشته باشیم. این ها نشان می دهد که فردوسی بسیار آگاه و مطلع بود.