به گزارش روابط عمومی اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان کرمانشاه، ثریا زنگنه، کارشناس‌ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی و همکار اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان کرمانشاه در یادداشتی به بررسی «کتابخانه عمومی» به مثابه «فضای کسب‌وکار کوچک» پرداخت و کتابداران نوآور را تسهیل‌گر «کسب‌وکارهای کوچک» دانست. متن کامل این یادداشت را می‌خوانید:
برخی فکر میکنند کتابخانه‌ها فقط باید خدمات معمول کتابداری مانند امانت کتاب، آماده‌سازی منابع، رفخوانی، وجین و فعالیت‌هایی از این دست را انجام دهند؛ چراکه معتقدند اگر غیر از این باشد کتابخانه و کتابدار از رسالت(!) خود دور می‌شود. نظر شما چیست؟ به نظر شما اگر کتابخانه‌های عمومی در حوزه‌های خاص اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بتوانند به جامعه خود کمک کنند، آیا به «بهتر دیده‌شدن» خدمات کتابخانه‌های عمومی و توانمندی کتابداران کمک نمی‌کند؟ آیا تحقق این وضعیت اثر سوء خواهد داشت یا، برعکس، کتابخانه را به منبع اطلاعاتی ارزشمندی برای مراجعه «همه افراد» تبدیل خواهد کرد؟
بدون شک اقتصاد یک جنبه بسیار مهم و از اولویت‌های زندگی فردی و اجتماعی است و بسیاری از فعالیت‌های جامعه را تحت تأثیر قرار می دهد. با وجود مشکلات اقتصادی و رشد تورم و، در نتیجه، اختصاص بیشترین وقت مردم به تلاش برای معاش، تمایل و امکان افراد برای استفاده از کتابخانه کمتر می‌شود. حالا تصور کنید همین کتابخانه بتواند به درآمدزایی افراد کمک کند، آن‌گاه کتابخانه به یک مرکز مهم و کلیدی برای جامعه تبدیل می‌شود.
امروزه کتابخانه‌ها در مأموریت خود برای حفظ بقا به عنوان مراکز اطلاعاتی پایدار، ارزشمند و قابل اعتماد که به رشد کسب‌وکارهای کوچک کمک میکنند، با واقعیت‌های جدیدی روبه‌رو هستند. تغییرات در اقتصاد اطلاعات، داده‌ها و فناوری، چالشها و امکاناتی را برای کتابخانه‌ها ایجاد میکنند. کتابداران خلّاقی که از فرصت‌های جدید بهره می‌برند، کتابخانه خود را به عنوان پیوندی برای کمک به کارآفرینان مشتاق معرفی کرده و کتابداران را به قهرمانانی تبدیل میکنند که در رشد اقتصاد محلی مؤثر هستند.
در سی سال گذشته، تقریباً تمام مشاغل جدید، توسط مشاغل کوچک ایجاد شده‌اند[۱]، طبق گزارش اُ.سی.ال.سی. کتابخانه‌های عمومی هر ماه ۲.۸ میلیون بار به کسب‌وکارهای کوچک خدمات ارائه میکنند و تأیید می‌کند که کتابخانه‌ها چقدر برای موفقیت کسب‌وکارهای کوچک اهمیت دارند؛ به عنوان مثال، گزارش شده است که کتابخانه آزاد فیلادلفیا به تنهایی بیش از ۴ میلیون دلار حمایت مستقیم از مشاغل محلی ارائه کرده است[۲]. همچنین در سال ۲۰۲۰، انجمن کتابخانه‌های آمریکا (ALA) کتابخانه‌های کسب‌وکار (LBB) را راه‌اندازی کرد: یک ابتکار ملی با پشتیبانی شرکت گوگل که هدف آن ایجاد ظرفیت در کتابخانه‌هایی است که برنامه‌نویسی یا خدماتی را به کارآفرینان محلی و جامعه کسب‌وکارهای کوچک ارائه داده و کارآفرینان کم‌درآمد را در اولویت قرار می‌دهد[۳].
دانکن اسمیت[۴]، استراتژیست ارشد خدمات اطلاعات ابسکو (فراهم‌کننده منابع کتابخانه‌ای و سرویس‌های اطلاعاتی بزرگ در آمریکا)[۵] معتقد است «کتابدارانی که هر روز درگیر حل مشکلات با راه حل‌های نوآورانه هستند، بسیار شبیه کارآفرینان هستند»؛ بنابراین، نقش کتابداران بسیار مهم و کلیدی است و اگر قرار است تحولی اتفاق بیفتد این کار با تلاش، تدبیر و خلاقیت کتابداران ممکن می‌شود.
با رشد تحولات جهانی در حوزه خدمات کتابخانه‌ای و تجارب کتابخانه‌های عمومی و مراکز اطلاعاتی سراسر دنیا ضروری است که از ادراکات منسوخ، که پیامد آن رکود و مرگ کتابخانه‌هاست، دوری کنیم؛ تجارب موفق کتابخانه‌های دنیا را ببینیم و آنها را در کشور خودمان بومی سازی کنیم. اولین گام برای حصول به نتیجه این است که نیازهای اطلاعاتی کسب‌وکارهای کوچک را شناسایی کنیم و با برنامه‌ریزی هدفمند بتوانیم راهنماهایی کاربردی برای صاحبان کسب‌وکار فراهم کنیم.
کتابخانه‌ها از راه‌های زیر می‌توانند به کسب‌وکارهای کوچک کمک کنند:
۱. «اطلاع‌رسانی و تبلیغ کنید»! کتابخانه شما می‌تواند به مشاغل کوچک خدمات خاصی ارائه دهد. این کار را میتوانید از طریق شبکه‌های اجتماعی، پیام‌رسان‌ها و تبلیغات محیطی در سطح شهر انجام دهید؛
۲. از طریق پایگاه‌های اطلاعاتی مختلف و دسترسی به داده‌های ارزشمند کسب‌وکار، «بین کتابخانه و رقبا تفاوت ایجاد کنید». برای این کار میتوانید پایگاه‌های مهم اطلاعاتی مورد نیاز در حوزه کسب‌وکار را شناسایی و پرمخاطب‌ترین آنها را ـ که صاحبان کسب‌وکارهای کوچک قادر به تهیه آنها نیستند ـ مشترک شوید؛ به عنوان مثال، کتابخانه شهر پاسکو فلوریدا با استفاده از یک ابزار به نام SizeUp (یک نوار اندازه گیری دیجیتال که به کاربران اجازه می‌دهد با حرکت دادن گوشی خود در هوا از نقطه‌ای به نقطه دیگر، طول، عرض و ارتفاع یک سطح را اندازه گیری کنند)، هوش تجاری محلی را ارائه می دهد و سایر کتابخانه ها نیز می‌توانند آن را به وب‌سایت‌های خود اضافه کنند (البته این فقط یک مثال برای آشنایی با موضوع بود و بیان این نکته که کتابدار چگونه می‌تواند به فعالیت‌های کتابخانه‌ای بسنده نکند).
۳. « فضا ایجاد کنید»! این فضا می‌تواند رزرو سالن جلسات باشد یا ایجاد (اختصاص) یک بخش خاص مربوط به محتوای کسب‌وکارهای کوچک در کانال‌های اطلاعاتی کتابخانه یا پیام‌رسان‌ها، وبسایت یا وبلاگ کتابخانه یا ایجاد یک بخش (اتاق) در کتابخانه با عنوان اطلاعات یا منابع کسب‌وکار و... .
۴. همکاری و مشارکت با ادارات و سازمانهایی که می‌توانند به کسب‌وکارهای کوچک خدمات ارائه دهند؛ مثلا میتوانید از این ادارات یا سازمانها بخواهید دوره‌های آموزشی در کتابخانه شما برگزار کنند.
۵. سعی کنید محتواها و اطلاعاتی را که می‌خواهید به کسب‌وکارهای کوچک ارائه کنید، مطابق با صنایع محلی باشد؛ مثلاً اگر در منطقه شما شیرینی‌پزی‌های زیادی وجود دارد احتمالاً برای صاحبان کسب‌وکارهای کوچکِ این حرفه پاسخ سوال «میزان درآمد یک شیرینی‌پزی در ماه یا سال چقدر است؟» یا چالشها و مشکلات این حرفه و یا دریافت مجوز برای شروع این شغل و مسائلی از این دست مهم است؛ بنابراین، کسب‌وکارهای کوچک به اطلاعاتی درباره صنایع خود نیاز دارند و کتابخانه‌ها نقطه شروع بسیار خوبی هستند. صاحبان کسب‌وکارهای کوچک برای آگاهی از میزان رقابت، وضعیت رقیبان، تجزیه و تحلیل احتمال موفقیت یا حتی تنظیم (یا اصلاح) یک طرح کسب‌وکار جدید، نیاز به اطلاعات دارند. قبل از اینکه مردم بتوانند به بخش توسعه اقتصادی یا برای تأمین مالی به بانک مراجعه کنند، به یک طرح تجاری نیاز دارند. کجا می‌روند؟ چگونه آن را انجام می‌دهند؟ وضعیت رقبا را چگونه تجزیه و تحلیل میکنند؟ چگونه یک برنامه بازاریابی ایجاد میکنند؟ کتابخانه‌ها دقیقاً به چنین سؤالاتی پاسخ می‌دهند.
[۱] .Domz
[۲] . OCLC
[۳] . ALA
[۴] . Duncan Smith
[۵] . ebsco