به گزارش دبیرخانه همایش بین‌المللی کتابخانه‌های عمومی و کسب‌وکارهای کوچک، کارگاه آموزشی «تأمین مالی کسب و کارهای کوچک در ایران» در راستای برگزاری همایش بین المللی کتابخانه‌های عمومی و کسب و کارهای کوچک با تدریس احسان شیبانی، کارشناس ارشد مدیریت مالی و تحلیلگر بازار سرمایه به صورت مجازی برگزار شد.
در ابتدا احسان شیبانی، کارشناس ارشد مدیریت مالی و تحلیلگر بازار سرمایه با اشاره به پیش‌نشست قبلی با محوریت مدل های پونزی و اهمیت و جریان نقدینگی، گفت: با یک مثال ساده به یادآوری این مبحث می‌پردازم. به طور مثال شما کاغذی به ارزش ذاتی ۳۰ تومان را به قیمت ۵۲ تومان می‌فروشید و در این بین از خریدار نیز مبلغ ۴۸ تومان قرض می‌گیرید. بازپرداخت به این صورت است که ماهانه ۲ تومان برمی‌گردانید. به این صورت شما در پایان دو سال کاغذتان را به قیمت ۱۰۰ تومان بازخرید می‌کنید و سود شما پس از دو سال ۴۸ تومان خواهد بود.
وی با مطرح کردن این سؤال که خستگی مالی کدام دهه در ایران بیشتر بوده است، افزود: در واقع به دنبال این هستیم که بدانیم در چه دهه‌ای مردم دوندگی بیشتر ولی عایدی کمتری داشته اند.
شیبانی تصریح کرد: برای پاسخ به این سوال باید میزان نرخ بهره و تورم را در دوره‌های مختلف ریاست جمهوری بررسی کنیم. در سالهای ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۸، اگر شما در سال ۱۳۶۳، ۱۰۰ تومان وام می‌گرفتید با تورم ۱۰.۴% و نرخ بهره ۹% در پایان سال ۱۳۶۸، شما مبلغ ۱۸۰ تومان با نرخ تورم ۱۷.۴% و نرخ بهره ۸.۵% را به دست می‌آوردید. به عبارت ساده‌تر اگر شما هر ساله این کار تکرار و از این رانت (مابه‌التفاوت تورم و نرخ بهره) استفاده می‌کردید، پایان این دوره ۸ ساله بدون آنکه هزینه‌ای از جیب خود پرداخت کنید، مبلغ ۸۰ تومان کسب درآمد داشتید. این روشی است که ۸۵% بنگاه‌های اقتصادی ایران از آن به عنوان شیوه تأمین مالی استفاده می‌کنند که به آن استفاده از تسهیلات دولتی گفته می‌شود.
این تحلیلگر بازار سرمایه اظهار کرد: در سالهای ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶، سال ۱۳۷۴ نرخ بهره ۱۴% و نرخ تورم ۱۷.۳% است که در واقع یعنی ۱۰۰ تومان تسهیلات شما تبدیل به ۴۸۵ تومان شده است. این یعنی هر چه تفاوت بین نرخ تورم و نرخ بهره بیشتر باشد، سود بیشتری نصیب شما می‌شود. با توجه به این مسئله که نرخ بهره در ایران به صورت دستوری و در ابتدای هر سال تعیین می‌شود، نخستین مؤلفه در تأمین مالی مناسب این است که چه زمانی اقدام به تأمین مالی نمایید. در جامعه تورمی آن دوره استفاده از تسهیلات یکی از بهترین روشهای تأمین مالی بوده است.
وی در ادامه با اشاره به سالهای ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴، بیان کرد: در این دوران نرخ بهره بسیار نزدیک به نرخ تورم و کنترل شده بود. شما به عنوان کارآفرین نمی‌توانید سود مناسبی از تهسیلات ببرید؛ چراکه ما به التفاوت بین نرخ بهره و تورم کم بوده و در نتیجه استفاده از تسهیلات توجیه منطقی نداشته است. به عبارت ساده تر یکی از سیاستهای کنترل نرخ تورم، کنترل نرخ بهره بوده است. شما به عنوان کارآفرین باید برای گرفتن تسهیلات به نرخ بهره توجه بسیاری داشته باشید.
احسان شیبانی در ادامه گفت: در سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۲، نرخ بهره در سالهای ابتدایی ۱۶ و در سالهای پایانی شناور بوده است. در واقع رقابتی سنگین بین بانکها برای ارائه خدمات سر می‌گیرد و طبیعتاً پائین‌ترین نرخ، برای فرد سود بیشتری در برداشته است. اما توجه داشته باشید که با افزایش نرخ تورم نیز مواجه هستید؛ چراکه در کشور ایران بر خلاف دیگر کشورهای جهان سیاستهای بانک مرکزی مستقل از فرامین ریاست جمهوری نیست.
وی با بیان اینکه ذینفع اصلی تورم در ایران، دولت است، بیان کرد: از سال ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۰ شاهد کاهش نرخ بهره و کنترل نرخ تورم هستیم. این کار اگر چه نرخ تورم را کنترل کرد، اما باعث منحل شدن بسیاری از کسب و کارهای کوچک شد و در نتیجه نرخ بیکاری افزایش پیدا کرد. می‌توان اینگونه گفت که استفاده از تسهیلات در سالهای ابتدایی این دوره توجیه منطقی ندارد. در سال ۱۴۰۰ اما نرخ بهره ۲۰.۵% و نرخ تورم ۴۶% بوده و این به این معنا است که این دوران بهترین زمان برای استفاده از تسهیلات بوده است. اما به این مسئله توجه داشته باشید که دولت تصمیم می‌گیرد به سازمانهای مخصوصی از جمله نهادهای دانش بنیان پرداخت تسهیلات داشته باشد.
احسان شیبانی در ادامه به بررسی نرخ بهره و تورم در سالهای اخیر پرداخت و گفت: در سال ۱۴۰۱، نرخ بهره ۲۰% و تورم ۴۶% است به عبارتی دیگر ۱۰۰ تومان به نرخ امروز ۱۶۴۰ تومان شده است که در مجموع یعنی ۱۶ برابر و افزایش ارزشی بالغ بر ۱۶۰۰% داشته است.
وی با بیان اینکه تسهیلات یکی از ارزانترین شیوه‌های تأمین مالی است، افزود: امروز برای استفاده از تسهیلات باید به سراغ طرح های بانکی همچون حرکت بانک رفاه، صدف بانک ملی و... برویم. اما سؤالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که آیا این تسهیلات را باید به صورت خرد دریافت کنید و یا کلان. به عبارت دیگر آیا یک هیئت مدیره ۵ نفره، از ۵ تهسیلات ۲ میلیون تومانی استفاده کند بهتر است یا یک تسهیلات یک میلیارد تومانی. جواب تسهیلات خرد است؛ چراکه نیازی به مفاصا حساب ندارد. در واقع تسهیلات خرد باعث کاهش هزینه‌های جانبی دریافت تسهیلات می‌شود.
این تحلیلگر بازار سرمایه با اشاره به روش «سرمایه‌گذاری خطرپذیر (VC)»، اظهار کرد: VC نوعی مشارکت است که در آن یک صاحب ایده و یک سرمایه گذار داریم. حسن این روش نسبت به دریافت تسهیلات در این است که متعهد به بازپرداخت نیستید و سرمایه گذار در سود و زیان شما سهیم است. صندوق پژوهش در ایران از جمله نهادهای VC در ایران است. اما آنها خطرپذیری کمتری را دارند. به عبارتی مواردی را قبول می کنند که خطر نابودی کمتری دارند و در واقع ایده‌ای ناب و مطمئن است. صندوق های سهامدار در بورس ایران از جمله صندوق های خطرپذیر واقعی در ایران هستند. هم‌آفرین و حلال فاند از جمله صندوق هایی هستند که به تأمین مالی با نرخ بالا می‌پردازند و یک مدل پونزی نیز محسوب می‌شوند.
وی «تأمین مالی جمعی» را یکی دیگر از روش های تأمین مالی در کسب وکارهای کوچک عنوان کرد و گفت: این روش از سال ۲۰۰۳ در جهان مرسوم شد و یکی از مدلهای آن، اهدا است. برای مثال بخشی از هزینه‌های انتخابات ریاست جمهوری اوباما در آمریکا، از طریق اهدا و کمک های مردمی تأمین شد. از دیگر روش های تأمین مالی در کسب و کارها می‌توان به «بازار سرمایه و انتشار اوراق» نیز اشاره کرد.
احسان شیبانی تاکید کرد: با گذشت زمان ارزش پول کاهش پیدا می‌کند و این بدین معنا است که ارزش بدهی شما نیز با گذشت زمان کاهش پیدا می‌کند. در حالی که ارزش سرمایه‌گذاری افزایش پیدا می‌کند. به عبارت دیگر در روش درآمد ناشی از سرمایه گذاری اگر چه شما افزایش سرمایه‌گذاری را دارید اما هزینه‌های زندگی(تورم) نیز افزایش پیدا می‌کند. در این روش اولویت با کالاهای سرمایه‌ای است، یعنی اول بخرید، بعد بفروشید. با توجه به ارزش زمانی پول، تأمین مالی باید در مدت زمان کوتاه تری انجام شود. نرخ بهره رابطه عکس با درآمد شما از کارتان دارد.
وی در پایان یادآور شد: راه‌های تأمین مالی برای کسب و کارهای کوچک در ایران شامل استفاده از تسهیلات با توجه به ما به التفاوت نرخ تورم و بهره، سرمایه‌گذاری خطرپذیر، تأمین مالی جمعی، بازار سرمایه و انتشار اوراق است.
گفتنی است، این کارگاه با حضور ۳۴۶ نفر از کتابداران و مسئولین کتابخانه‌ها، نیروی ستادی ادارات کل کتابخانه‌های عمومی استانها و دیگر علاقه‌مندان به صورت مجازی برگزار شد.