به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، مهدی رمضانی دبیرکل نهاد شامگاه سه شنبه ۲۵ مهرماه ۱۴۰۲ در حاشیه برگزاری همایش بین‌المللی «کتابخانه‌های عمومی و کسب‌وکارهای کوچک» با اعضای هیئت علمی گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه‌های کشور در کتابخانه مرکزی امام خمینی(قدس سره) مشهد دیدار و گفتگو کرد. این ششمین نشست هم‌اندیشی دبیرکل نهاد با اعضای هیئت علمی دانشگاه از آغاز مسئولیت دبیرکلی نهاد است.
مژده سلاجقه، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان در این نشست اظهار داشت: همچنان که تجار به صادرات و واردات نیاز دارند، کسب‌وکارهای کوچک نیز نیازمند دریافت اطلاعات و دانش مربوط به حوزه کاری خود هستند. کتابخانه‌های عمومی می‌تواند با فعالیت‌های مربوط به وظایف خود، مانند راه‌اندازی کافی‌نت، درآمدزایی داشته باشد.
وی افزود: من به بین‌رشته‌ای بودن علم کتابداری اعتقاد دارم. کودکان و نوجوانان باید فیلم‌ها و بازی‌های بررسی شده را انتخاب کنند و برای این مهم باید به کتابداران مراجعه کنند. اما آیا ما کتابدار-معلم پرورش داده‌ایم؟ اگر اینگونه باشد ما خودمان صاحب یک کسب‌وکار هستیم.
سلاجقه با برشمردن آسیب‌های آموزش‌های نظری در دانشگاه‌ها تأکید کرد: درس‌های ما در دانشگاه‌ها نظری است، نه عملی. آموزش نیروی انسانی در مقام معلم و کتابدار باعث می‌شود در آینده نسلی پرسشگر و دانش‌پژوه پرورش دهیم. لذا باید سرفصل‌های بین‌رشته‌ای در دانشگاه‌ها تعریف کنیم و ارائه دهیم. متأسفانه سرفصل‌های کتابداری ما بهروز نیست و دانشجویان ما کارآموزی مناسبی را نمی‌گذرانند.
رسول زوارقی، عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز اظهار داشت: ورود کتابخانه‌ها به حوزه کسب‌وکار اقدامی شایسته است؛ اما اگر کتاب‌خوان بخواهد وارد حوزه کارآفرینی شود باید کارگروه‌های مختلف برای خود تعریف کنیم، هماهنگی لازم در اکوسیستم انجام می‌شود و با امضای تفاهم‌نامه زمینه ورود قانونی کتابخانه‌ها را فراهم سازیم.
وی افزود: بحث کسب‌وکار یک حوزه فرانهادی برای کتابخانه‌های عمومی است و بهتر است گام اول بر اساس اصول انجام شود. باید از صاحبان تجربه برای آموزش کتابداران استفاده کنیم.
زوارقی با اشاره به تجربیات دیگر کشورها در این حوزه تصریح کرد: در اسکاندیناوی کتابخانه انسانی ایجاد شده؛ در آنجا کارآفرینان موفق گرد هم آمده و با شبکه سازی زمینه مشاوره عمومی و رایگان را فراهم می کنند. نهاد کتابخانه ها می تواند برخی از دانشجویان فعال را در حوزه های مدنظر خود بورسیه کند تا علاوه بر حمایت باعث نوآوری و پیشرفت نیز شود.
امین زارع، عضو هیئت علمی دانشگاه رازی کرمانشاه نیز در این نشست ضمن تقدیر از نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در برگزاری این همایش اظهار داشت: پیوست فرهنگی مطرح شده در فرمایشات رهبری باید اطلاع‌رسانی شود؛ چراکه جایگاه کتابخانه را در حوزه کسب‌وکارها مشخص می‌کند. راهبرد نهاد در این زمینه باید طوری باشد که منافع و تمامیت ارضی در آن گنجانده شود. به اعتقاد من ورود کتابخانه به حوزه کسب‌وکار، اقدام خجسته‌ای است که در رفع و حل مشکلات اجتماعی اثرگذار است.
زویا آبام، عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا(س) نیز در این نشست اظهار داشت: برای من این سؤال مطرح است که کتابخانه‌ها تا چه مرزی می‌خواهند وارد حوزه کسب‌وکار شوند؟ به اعتقاد من نباید آنقدر غرق شویم که رسالت اصلی کتابخانه‌ها، یعنی آموزش و اطلاع‌رسانی، را فراموش کنیم.
وی افزود: باید دقت کنیم و راهی بینابین انتخاب کنیم که ضمن حفظ و انجام رسالت اصلی، فعالیت‌هایی فراتر نیز داشته باشیم. به اعتقاد من باید از دستاوردهای این همایش در راستای تعیین حد و مرز ورود کتابخانه‌ها به حوزه کسب‌وکار، کیفیت و کمیت فعالیت‌ها استفاده شود.
ابراهیم زال‌زاده، رئیس بخش علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه یزد اظهار داشت: هزینه‌های بسیاری در آموزش و پرورش صرف می‌شود و دانشگاه‌ها ایجاد شدند تا مشکلات را رفع کنند، اما متأسفانه برعکس شده است. دو نوع آموزش وجود دارد؛ رسمی که از سوی مدارس ارائه می‌شود و غیررسمی که می‌تواند از سوی کتابخانه‌ها ارائه شود. به اعتقاد من ورود نهاد به حوزه کسب‌وکار مطلوب است؛ چراکه در حال حاضر معضل کشور کسب‌وکار است و بدین ترتیب مراجعه کننده به کتابخانه وارد حوزه حل مسئله می‌شود و به عبارتی یاد می‌گیرد در پی رفع مشکلات باشد.
سیدعلی فارغ، عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اسلامی تبریز ضمن اعلام آمادگی برای همکاری در زمینه برگزاری دوره‌های آموزشی در کتابخانه‌ها در قالب تفاهم‌نامه، اظهار داشت: در سامانه نظام ایده‌ها و نیازها (نان) ظرفیتی ایجاد شده که دستگاه‌ها، مسائل خود را ثبت می‌کنند؛ این مسائل در قالب پایان‌نامه‌های تقاضامحور و نیازمحور بررسی می‌شود و نهاد می‌تواند با پرداخت هزینه از این راهکارها استفاده کند. به اعتقاد من وظایف کتابخانه در حوزه کسب‌وکار باید به صورت شفاف تعریف شود. در برخی استان‌ها کتابخانه‌ها رقیب نمایشگاه‌های هنری شده‌اند که مالیات و عوارض پرداخت می‌کنند؛ لذا کتابخانه نباید وارد حوزه بنگاه‌داری شود.
فهیمه باب الحوائجی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات در ادامه این نشست اظهار داشت: همایش کتابخانه های عمومی و کسب و کارهای کوچک با ارائه نتایج پژوهش ها وجه علمی زیبایی پیدا کرده است. کتابخانه ها وارد عرصه اطلاعات و اقتصاد شده اند و این امر از روی نیاز بوده و نقش اجتماعی کتابخانه ها پررنگ تر شده است. در حال حاضر یکی از اهداف ما باید تولید اطلاعات در خصوص مسائل مختلف باشد و منابعی درباره موضوعات موردنظر تهیه و دسترس پذیر کنیم. اگر پیوند بازار و کتابخانه ایجاد نشود، کسب و کارهای کوچک خاموش می شوند؛ لذا این کتابخانه است که از طریق مشارکت با برخی از نهادها می تواند به طرف فروش یا نمایش برود.
سیروس پناهی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز در این نشست اظهار داشت: باید محدوده کتابخانه را در حوزه کسب‌وکار مشخص کنیم تا از رسالت اصلی خود دور نشود. لازم است ابتدا مخاطب و در واقع جامعه هدف را بشناسیم. علاوه بر این کتابخانه باید به صنایع خدمات بدهد و به این ترتیب درآمدزایی کند. همچنین باید رسانه‌های اجتماعی را شناخت و از آن کمال استفاده و بهره را برد؛ توسعه کسب‌وکار مهم است، اما باید در پی حفظ آن نیز باشیم. کتابخانه‌ها باید فهرستی از مراکز آموزشی مورد نیاز جامعه را داشته باشند و در اختیار قرار دهند.
بهروز رسولی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران(ایرانداک) اظهار داشت: نخست باید بدانیم که توقع ما از کتابخانه چیست؟ آیا به دنبال تغییر جامعه یا در پی کمک به جامعه در مسیر تغییر هستیم. نگاه کسب‌وکارهای کوچک و کتابخانه خوشبختانه در مسیر کمک به جامعه در مسیر تغییر است. علاوه بر این، امروز شاهد ابتکارات فردی کتابداران در حوزه های مختلف هستیم و مشخص است که تا پیش از این نگاه سازمانی به مسئله کمک به کسب‌وکارها در نهاد وجود نداشته است. ارائه خدمات منحصر به فرد باعث می‌شود جایگاه خود را مشخص و تثبیت کنیم. همچنین، همکاری با نهادهای دیگر و اجتناب از عملکرد جزیره‌ای، ضروری است. کتابخانه باید با نهادهای دیگر تعامل کند تا گام‌های مؤثرتری بردارد.
هاشم عطاپور، عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز اظهار داشت: در ادبیات پژوهشی کتابخانه، مرکز اجتماع محسوب است. کتابخانه می‌تواند محل گفتگو، استراحت میان‌راهی و ارائه خدمات اجتماعی باشد؛ شاید ورود کتابخانه به حوزه کسب‌وکار در برخی دغدغه فراموشی انجام رسالت اصلی را ایجاد کند، اما اینگونه نیست. تلاش این است که جایگاه کتابخانه را در مسیر حمایت از کسب‌وکارها تثبیت کنیم. در این راستا باید سیاست‌گذاری کرده و امکانات قابل ارائه را مشخص کنیم.
علی عظیمی، عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی نیز در ادامه این نشست ضمن تشریح چارچوب‌ها و محدودیت‌های کتابخانه‌های عمومی در ورود به حوزه کسب‌وکار، تأکید کرد: اگر قرار است کتابخانه‌ها به حوزه کسب‌وکار کمک کنند، باید رویکرد کتابخانه‌ها در این زمینه با جزئیات مشخص شود.
علیرضا نوروزی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران هم در این نشست اظهار داشت: تاریخچه ورود کتابخانه‌ها به حوزه کسب‌وکار به دهه 1970 میلادی برمی‌گردد. در این مسیر باید ابتدا کار را آغاز کنیم، مشکلات در ادامه راه مشخص می‌شود و می‌توانیم با تجزیه و تحلیل مسائل به استراتژی لازم دست یابیم. همچنین ارتباط نهاد و کتابخانه با سازمان‌های محلی باید به خوبی برقرار شود تا مشکل حقوقی به وجود نیاید.
محمدعلی بیدختی، عضو هیئت علمی دانشگاه بیرجند نیز با اشاره به مشکلات جامعه امروز در حوزه سلامت اظهار داشت: پیشنهاد من این است که در ادامه ورود کتابخانه‌ها به حوزه کسب‌وکار، به نقش کتابخانه‌ها در حوزه سلامت نیز پرداخته شود؛ چراکه بحث پیشگیری و آگاهی‌سازی مغفول واقع شده است.
موسی یمین فیروز، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم‌پزشکی بابل نیز در این نشست اظهار داشت: با ورود کتابخانه به حوزه کسب‌وکار باید مشخص باشد که آیا کتابخانه به دنبال درآمدزایی است یا تنها نقش حمایتگر دارد؟ به اعتقاد من بهتر است با تعیین سازوکار، درآمدی نیز برای کتابخانه در نظر گرفته شود.
