به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، نخستین نشست از سلسله نشست‌های «ژورنال‌کلاب» که به کارکردهای اجتماعی کتابخانه‌های عمومی می‌پردازد، با موضوع «نقش کتابخانه‌های عمومی در توسعۀ اقتصادی جامعه» سه‌شنبه ۱۲ شهریور ماه، با حضور اعضای هیأت‌مدیرۀ انجمن علمی ارتقای کتابخانه‌های عمومی ایران، برخی از اعضای هیئت علمی و مدرسان علم اطلاعات و دانش‌ شناسی دانشگاه‌های همدان و همچنین نمایندۀ اتاق بازرگانی، تعدادی از فعالان اقتصادی و جمعی از کتابداران استان، در تالار جلسات کتابخانۀ‌ مرکزی همدان برگزار شد.

ضرورت تقویت گفتمان و تعامل با متخصصان دغدغه‌مند

در این نشست نمایندۀ دفتر پژوهش و آموزش  دربارۀ هدف نهاد از برگزاری سخنرانی‌ها و هم‌اندیشی‌های علمی- تخصصی و ژورنال‌کلاب در استان‌های مختلف گفت: حمایت نهاد از رویدادهای اجتماعیِ دانش‌بنیان از قبیل ژورنال‌کلاب، تقویت گفتمان کتابخانه‌های عمومی در تعامل متخصصان دغدغه‌مند از حوزه‌های دانشی و مهارتی مختلف با کتابداران و حرفه‌مندان آگاه از ابعاد عینی مشکلات و ظرفیت‌ها، برای حل مسائل این حیطه و ارتقای خدمت در کتابخانه‌های عمومی به یکایک مخاطبان است. چنین رویدادهایی، مسئله‌محور و کارکردگرا بوده هدفی مشخص را با طرحی به‌سامان، طی دوره‌ای مستمر دنبال می‌کند.

وی با قدردانی از پیشگامی استان همدان برای برگزاری نخستین رخداد ژورنال‌کلاب‌ به منظور تبیین و واکاوی کارکردهای اجتماعی کتابخانه‌های عمومی، افزود: این طرح نهاد همسو و حامی موضوع همایش انجمن علمی ارتقای کتابخانه‌های عمومی ایران با عنوان «کارکردهای اجتماعی کتابخانه‌های عمومی» در اهواز است و بسیار خرسندم که اعلام کنم این جلسات در سایر استان‌ها نیز، تا برگزاری همایش انجمن، ادامه خواهد داشت.

نقش کتابخانه‌های عمومی در پیوند مردم و مراکز اقتصادی

ادامه این نشست با نخستین جلسۀ باشگاه مقاله‌خوانی و مقوله‌اندیشی در کتابخانه‌های عمومی همراه بود که طی آن فاطمه رستگاری، کتابدار کتابخانۀ عمومی اعتمادیۀ همدان و عضو شورای پژوهشی اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان همدان، به ارائه مقالۀ «کتابخانه‌های عمومی و توسعۀ اقتصادی جامعه: گزارش موفقیت‌ها» نوشتۀ کریستین همیلتون-پنل پرداخت.

وی در این باره گفت: در مقدمۀ این مقاله تصریح شده است متخصصان توسعۀ اقتصادی در دهه‌های گذشته، از رویکردهای سنتی توسعه که بر کسب‌وکارهای بزرگ متمرکز بود فاصله گرفته‌اند و به طور روزافزونی، متوجه جوامعی محلی شده‌اند که منابع اقتصادی خود را در حمایت از رشد مشاغل موجود و ایجاد محیط غنی اطلاعاتی توسعه می‌دهند و امکان شکوفایی کارآفرینان جدید را فراهم می‌کنند. در چنین رویکردی، کتابخانه‌های عمومی می‌توانند با تأمین اطلاعات و داده‌های کسب‌وکارهای محلی در اقتصاد بومی و ملی مشارکت کنند.

رستگاری  ادامه داد: مقالۀ همیلتون-پنل با بررسی چند کتابخانۀ عمومی در امریکا و پژوهش میدان گسترده در بارۀ نقش‌آفرینی موفق آنها در حوزۀ اقتصاد، تأمین منابع و اطلاعات لازم در کتابخانه‌های عمومی برای آغاز یک کسب‌وکار و یا تدارک راهنمایی برای ادامۀ راه و روزآمدسازی و تقویت پشتوانۀ اجتماعی بنگاه‌های بزرگ و یا کوچک را موجب تقلیل خطرپذیری (ریسک) تا کمترین حد معقول می‌داند و بر نقش واسط کتابخانۀ عمومی بین مردم و مراکز اقتصادی و حتی مفاهیم و مهارت‌های مربوط به اقتصاد خانواده تأکید می‌کند.

نقش کتابخانه‌های عمومی در اقتصاد محلی

عضو شورای پژوهشی اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان همدان با اشاره به بخش دیگری از این مقاله گفت: می‌توان کتابخانه‌های عمومی را به عنوان همکاری قابل اتکا برای بخش‌های تحقیق و توسعه (R&D) واحدهای تولیدی و حتی کسب‌وکارهای کوچک محلی تصور کرد. البته کسب این میزان از تأثیرگذاری در کتابخانه‌های عمومی آسان نیست و چالش‌های بزرگی چون کمبود منابع مالی و اطلاعاتی پیش رو خواهد بود، اما مهم‌ترین چالش باورهای ذهنی و موانع فکری است؛ به عبارت دیگر، اگر سیاست‌گذاران و کتابداران به این باور برسند که می‌توانند در این حوزه یاری‌گر اقتصادی همۀ اقشار جامعه و مشارکت‌کنندۀ فعال در توسعۀ آن باشند، بسیاری از این موانع برطرف می‌شود. همچنین کتابخانه‌های عمومی می‌توانند محلی برای آشنایی هرچه بهتر افراد و ایجاد گروه‌های موفق اقتصادی باشند. یعنی کتابداران با شناختی که از اعضا پیدا می‌کنند و با اشتراک‌گذاری نیازهای آنان می‌توانند باعث همبستگی افرادی شوند که پیوند آنان منجر به تشکیل یک اقتصاد کامیاب می‌شود.

این کتابدار در جمع‌بندی مقاله ارائه شده گفت: این مقاله کتابخانه‌های عمومی را بخشی از اقتصاد محلی تلقی می‌کند که با داشتن منابع متنوع، ثروتی عمومی و بستری مناسب برای شکل‌گیری، ادامه و موفقیت کسب‌وکارها بوده به غنا و نشاط جامعه کمک می‌کنند؛ به شرط آنکه چنین کتابخانه‌ها در برنامه‌های توسعۀ اقتصاد محلی و ملی لحاظ شوند و با سایر کنشگران و ذی‌نفعان مشارکت کند و در ایجاد اجتماع محلی ایفای نقش کند. این همکاری‌ها، هم برای کتابخانۀ عمومی و هم برای جامعۀ خدمت‌گیرندۀ آن، سودمند خواهد بود.

رویکردهای انتقادی و پیشنهادهای کاربردی

ادامه این نشست به بحث و تبادل نظر دانشگاهیان و فعالان اقتصادی استان همدان درباره کتابخانه‌های عمومی ایران و فضای کسب‌وکار اختصاص داشت که حاضران دیدگاه‌ انتقادی خود را در موضوعاتی چون نقش کتابخانه‌های عمومی در آموزش کارآفرینان آینده و تأمین منابع اطلاعاتی و پر کردن شکاف‌های اطلاعاتی کارآفرینان و صاحبان کسب‌وکارهای محلی، لزوم مشارکت کتابداران در مجامع و کمیسیون‌های مختلف اقتصادی محلی، ضرورت کسب مهارت‌هایی از قبیل سواد دیجیتالی و فناوری‌های اطلاعاتی و آشنایی با زبان‌های بین‌المللی برای کتابداران، شناسایی استعدادهای محیطی و بازاریابی محتوا، مطرح کردند.

همچنین حاضران در نشست بر مواردی چون لزوم تغییر انگاره‌های ذهنی و فرهنگ سازمانی کتابداران با توجه به کارکردهای اجتماعی کتابخانه‌های عمومی، وظایف دولت‌مردان و سیاست‌گذاران در این باره، و تحول در نگاه آموزش عالی و سرفصل‌های دانشگاهی تأکید کردند و اقتضائات فرهنگی ایران و تمایزهای آن با مصادیق مقاله را متذکر شدند. در ادامه، کتابداران نیز به ارائه برخی از تجربیات خود در این حوزه و نظرات و پیشنهادهایی برای کمک به کسب‌وکارهای کوچک پرداختند که از آن جمله می‌توان به ایجاد بانک اطلاعاتی از مهارت‌های حرفه‌ای اعضای کتابخانه‌های عمومی و مشاغل محلی اشاره کرد.

گفتنی است با توجه به برگزاری همایش کارکردهای اجتماعی کتابخانه‌های عمومی، در این نشست پیشنهاد شد یک کتابخانه در شهر لالجین که به شهر جهانی سفال معروف است، ضمن تعریف و اجرای کارکردهایی اقتصادی برای صاحبان کارگاه‌های سفالگری و فعالان این حوزه، نتایج را در همایش ارائه نماید و یک بخش از همایش نیز با عنوان «کارآفرینان آینده» به طرح‌های مرتبط اختصاص یابد و در کنار آن، ایده‌های اعضای کودک و نوجوان کتابخانه‌های عمومی برای کارآفرینی آتی نیز مجال عرضه پیدا کند.