به گزارش روابط عمومی اداره کل کتابخانه های عمومی فارس، سمینار مجازی «چالش های حوزه نشر ناشنوایان» به همت اداره کل کتابخانه های عمومی فارس و انجمن علمی ارتقای کتابخانه های عمومی ایران با حضور سیدباقر میرعبداللهی، مدیرکل تامین منابع نهاد کتابخانه های عمومی کشور؛ روح الله منوچهری، مدیرکل کتابخانه های عمومی فارس و کوکب طاهباز، عضو گروه ناشنوایان شورای کتاب کودک در شیراز پایتخت کتاب ایران برگزار شد.

مدیرکل کتابخانه های عمومی فارس در این نشست عنوان کرد: کتاب و خدمات کتابخانه متعلق به همه مردم فارغ از هرگونه جنس، رنگ، نژاد، جنس، قومیت و ... است. بیانیه یونسکو هم دسترسی به همه منابع را برای همه گروه ها به ویژه گروه های خاص ضروری می داند.
 

منوچهری با بیان اینکه معلولیت نباید محدودیت تلقی شود، افزود: باید برنامه ریزی به گونه ای باشد که این محدودیت به شکل شایسته مرتفع شود.
وی به نقش کتابخانه ها برای ارائه خدمات به گروه های خاص به ویژه ناشنوایان اشاره کرد و گفت: کتابخانه های عمومی می توانند نیازهای اطلاعاتی ناشنوایان را برطرف کنند. کتابخانه ها باید از لحاظ فضا و منابع طوری مناسب سازی شوند که ناشنوایان هم بتوانند مانند دیگر افراد از خدمات کتابخانه بهره مند شوند.
 وی ادامه داد: در گذشته توجه به حوزه ناشنوایان در کتابخانه های عمومی کم بود اما خوشبختانه در سال های اخیر اقدامات خوبی در زمینه تولید محتوای مناسب برای ناشنوایان صورت گرفته است که جای امیدواری دارد.
 وی عنوان کرد: از جمله چالش های حوزه نشر ناشنوایان این است که کتاب مناسب برای ناشنوایان باید آماده سازی شود و ناشری که در این زمینه فعالیت داشته باشد یا وجود ندارد و یا خیلی کم هستند. باید ناشران را تشویق کرد به این حوزه ورود کنند و در جهت نشر و تامین منابع حوزه ناشنوایان به کتابخانه های عمومی کمک کنند.

سیدباقر میرعبداللهی، مدیرکل تامین منابع نهاد کتابخانه های عمومی کشور نیز در این نشست عنوان کرد: ناشنوا بودن گونه ای از زیستن است. ناشنوایی یک محدودیت نیست بلکه یک وضعیت است. توجه به این نکته در قضاوت ها، طراحی ها و روش های تعامل با این افراد تاثیر می گذارد.

وی ضمن اشاره به آیه ۱۳ سوره حجرات عنوان کرد: خداوند در قرآن کریم می فرماید «یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَأُنْثَی وَجَعَلْنَاکُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا . إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ . إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ ای مردم، ما همه شما را نخست از مرد و زنی آفریدیم و آن گاه گروه های بسیار و فرق مختلف گردانیدیم تا یکدیگر را بشناسید، همانا بزرگوار و با افتخارترین شما نزد خدا با تقواترین شمایند، همانا خدا کاملا دانا و آگاه است.» پیام این آیه شریفه این است که ویژگی های اثباتی برتری نمی آورد و ویژگی های ظاهری مثل ناشنوایی هم موجب نقصان نیست.

میرعبداللهی ضمن اشاره به مشکلات عام حوزه نشر ناشنوایان عنوان کرد: چالش های حوزه نشر ناشنوایان تابعی از شرایط کلی فرهنگی در کشور است که البته گوشه کوچکی از آن موضوع چاپ و نشر است. به عنوان مثال وقتی از گرانی کاغذ، حقوق مادی و معنوی پدیدآورندگان یا از دشواری های نظام توزیع کتاب حرف می زنیم داریم به چالش های حوزه نشر ناشنوایان هم اشاره می کنیم.
 

وی ادامه داد: چون ناشنوایان از گروه های خاص هستند، مشکلات و چالش های آن ها هم خاص است. مشکلاتی مانند نقص در فرهنگ سازی، توسعه نیافتن زبان اشاره، تربیت نکردن مترجم به اندازه کافی، کمبود خدمات رفاهی و یاد نگرفتن زبان اشاره توسط افراد مرتبط و کمبود کتابخانه در کل کشور به خصوص کتابخانه های مدارس.

میرعبداللهی به کمبود آگاهی و وجود باورهای نادرست اشاره کرد و گفت: باورهای نادرست به حوزه نشر و مقوله خواندن کتاب توسط ناشنوایان سرایت کرده است و ناشران گمان می کنند تولید منابع ویژه ناشنوایان فرایندی بسیار پیچیده دارد در حالی که هرگز چنین نیست. البته رسانه های جمعی به ویژه تلویزیون از مقصران اصلی این عامل هستند.

وی عنوان کرد: اگر قبول کنیم که کتابخانه فقط محلی برای خواندن کتاب نیست بلکه کارکرد اجتماعی نیز دارد باید بپذیریم در این زمینه به اندازه کافی آینده نگری نکرده ایم. ناشنوایان در نگرانی های برخی کتابداران جایی ندارند. کتابداران باید در مجموعه سازی کتابخانه های خود به ناشنوایان توجه کنند.

میرعبداللهی ضمن اشاره به کمبود پژوهش های دانشگاهی در حوزه ناشنوایان تاکید کرد: متاسفانه در کشور ما پژوهش به حوزه عمومی توجه چندانی ندارد. پایان نامه ها و رساله ها هم وضعیت خوبی ندارند. البته عدم احصای کامل نیازهای اطلاعاتی ناشنوایان از شروط لازم پژوهش در این حوزه است. کارشناسان فن باید فهرستی از موضوعات بایسته و شایسته در زمینه ناشنوایان را آماده کنند و در اختیار پژوهشگران قرار دهند.

 میرعبداللهی برگزاری سلسله جلسات درباره حوزه ناشنوایان، بازدید از مراکز ارائه خدمات ناشنوایان، اقدام برای تولید منابع دیداری خاص ناشنوایان و برگزاری دوره آموزشی برای کتابداران بعضی استان ها را از جمله اقدمات اداره کل منابع نهاد در این حوزه برشمرد.

 کوکب طاهباز، عضو گروه ناشنوایان شورای کتاب کودک نیز که طی ارتباط مجازی در این نشست شرکت کرده بود، با اشاره به پدیده ناشنوایی عنوان کرد: کسانی که قبل و یا بعد از دوره زبان آموزی شنوایی خود را از دست بدهند، ناشنوا هستند. آسیب های ناشنوایی هر چقدر هم کم باشد برای فرد ناشنوا مشکلاتی برای ارتباط با جامعه به وجود می آورد.

طاهباز ضمن اشاره به نحوه برقراری ارتباط با ناشنوایان عنوان کرد: در ارتباط با ناشنوا لازم نیست بلند صحبت کنیم بلکه باید تکنیک های برقراری ارتباط با ناشنوا را یاد بگیریم. زبان مادری یک ناشنوا، زبان اشاره، زبان تصویر و زبان بدن است.
 

عضو گروه ناشنوایان شورای کتاب کودک به نقش صورت در ارتباط با ناشنوایان پرداخت و تصریح کرد: در دوران کرونا که مردم ماسک می زنند حتی افراد شنوا هم نسبت به فهم کلمات مشکل دارند. صورت، لب خوانی و به طور کلی زبان بدن نقش بسیار مهمی در ارتباط با ناشنوایان دارد.

وی گفت: به علت محدودیت دایره واژگان هنگام برقراری ارتباط با آن ها باید از واژگان ساده استفاده کنیم و در جمله بندی از کم ترین کلمات استفاده کنیم و صورت در معرض دید آن ها باشد تا بتوانند با لبخوانی جملات را درک کنند.

طاهباز تاکید کرد: ناشنوایان نیاز به منابع کسب اطلاعات دارند و منابع اطلاعاتی باید برای آن ها مناسب سازی شوند. فیلم و کتاب منبع مناسبی برای ناشنوایان است. بیشترین نیاز یک ناشنوا نیاز به دوستی، بازی، درک و حمایت است.

وی در ادامه گفت: مهم ترین چالش با ناشنوایان این است که بتوانیم با آن ها ارتباط برقرار کنیم آن ارتباط می تواند به هر صورتی باشد. بیشتر ناشنوایان با اینکه از درک ادبی استفاده نکردند اما از افراد شنوا تمرکز بیشتری دارند و تفکر می کنند. این می تواند عامل راهگشایی باشد.

طاهباز ضمن اشاره به این نکته که کتاب از نان شب برای ناشنوا واجب تر است، عنوان کرد: در کتابخانه به بخش ویژه برای ناشنوایان نیاز داریم.

وی تاکید کرد: متن کتاب های غیردرسی مناسب با ظرفیت ناشنوایان نیست. نویسندگان باید یک نسخه مناسب برای ناشنوایان هم بنویسند. در کتاب های ناشنوایان روش های دیداری بر روش های ادبی مقدم است. کتاب می تواند دایره لغات افراد ناشنوا را بالاتر ببرد.

طاهباز ضمن اشاره به روش های مناسب سازی منابع ناشنوایان عنوان کرد: تهیه واژه نامه، کتاب های پرده ای، کتاب های ویدئویی به زبان اشاره، درشت نویسی، قصه گویی به زبان ساده، بلندخوانی به زبان اشاره، کتاب های کمیک استریپ ساده و روان، کتاب های مصور بی کلام، کتاب های مصور به زبان اشاره، کتاب های الکترونیکی به زبان اشاره و خلاصه سازی و بازسازی متون پیچیده به زبان ساده از جمله راه های مناسب سازی منابع ناشنوایان است.

 وی با انتقاد از حوزه نشر منابع ناشنوایان عنوان کرد: در حوزه نشر کاری انجام نشده است. ناشران باید روش های منطقی ارتباط با ناشنوایان را شناسایی کرده و وارد این حوزه شوند. حلقه ارتباطی بین ناشنوا و حوزه نشر باید شناسایی شود و آن حلقه ارتباطی کتابخانه ها هستند.
 

طاهباز ضمن اشاره به اینکه زبان اشاره تنها راه ارتباط با ناشنوا نیست، عنوان کرد: روش های ترکیبی (نوشتن، لب خوانی، زبان بدن، زبان اشاره و ...) بهترین روش ارتباط با ناشنوایان است. افراد عادی از ارتباط با ناشنوایان ترس دارند ما باید سعی کنیم ترس را کنار بگذاریم و با هر روشی با ناشنوایان ارتباط برقرار کنیم.