به گزارش روابط عمومی اداره کل کتابخانه‌های عمومی فارس، دهمین و آخرین پیش نشست همایش بین‌المللی طراحی و توسعه خدمات کتابخانه‌های عمومی؛ الگوها، تجربه‌ها و ایده‌ها، با عنوان «تحول کتابخانه‌های عمومی، آیا کتابداران کتابخانه‌های عمومی برای چالش‌های جدید آمادگی دارند؟» با سخنرانی جینا د. آلویس، پژوهشگر مستقل و رئیس سابق موسسه مدیریت کتابداری سنگاپور و لیلی سیفی، دبیر علمی همایش به میزبانی شهر شیراز برگزار شد.

در این نشست، لیلی سیفی دبیر علمی همایش ضمن اشاره به مهلت ثبت نام برای حضور در همایش عنوان کرد: همایش بین‌المللی طراحی و توسعه خدمات کتابخانه‌های عمومی؛ الگوها، تجربه‌ها و ایده‌ها، ۲۷ و ۲۸ اردیبهشت در شیراز برگزار می‌شود. مهلت ثبت نام در این همایش تا ۱۰ اردیبهشت است.

وی ابراز امیدواری کرد، با توجه به اینکه حضور مجازی در همایش رایگان است، اساتید و اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها، دانشجویان، کتابداران و تمام علاقه‌مندان حضور پرشوری در همایش داشته‌باشند.

سیفی ادامه داد: تاکنون ۹ وبینار با حضور اساتید ملی و فراملی در موضوعات مختلف برگزار شده‌ است. دهمین و آخرین وبینار با موضوع «تحول کتابخانه‌های عمومی، آیا کتابداران کتابخانه‌های عمومی برای چالش‌های جدید آمادگی دارند؟» با سخنرانی جینا د.آلویس، پژوهشگر مستقل و رئیس سابق موسسه مدیریت کتابداری سنگاپور امروز انجام می‌شود.

جینا د. آلویس در این نشست با اشاره به اینکه کتابخانه‌های عمومی محلی برای افراد هستند، عنوان کرد: در طول سال‌ها ماموریت کتابخانه‌های عمومی حول محور فرهنگ و آموزش می‌چرخیده‌ که در دو دهه اخیر این نقش‌ها گسترش پیدا کرده و کارکرد اجتماعی را هم شامل می‌شود.

وی ضمن اشاره به کتابخانه های عمومی برتر تصریح کرد: یکی از نمونه های کتابخانه های عمومی پیشرفته که در سال ۲۰۱۹ عنوان کتابخانه عمومی برتر ایفلا را به خود اختصاص داد، کتابخانه اودی هلسینکی فنلاند است که از نظر ساخت، معماری و خدماتی که ارائه می‌دهد نمونه کاملی است.

آلویس به کتابخانه دانشگاه نانیانگ سنگاپور اشاره کرد و گفت: این کتابخانه توسط نیروی کتابدار پاره وقت اداره می‌شود و بیشتر مکانی برای آرامش و دور هم جمع شدن دانشجویان است. در این کتابخانه کتاب هایی که اساتید دانشگاه مطالعه می‌کنند برای استفاده دانشجویان برجسته می‌شود تا دانشجویان آگاه شوند اساتید چه کتاب‌هایی را مطالعه می کنند.

رئیس سابق موسسه مدیریت کتابداری سنگاپور با اشاره به طرح LAB-۲۵ کتابخانه های سنگاپور، عنوان کرد: در این طرح کتابخانه ملی سنگاپور با استفاده از کارگاه های آموزشی و گروه‌های متمرکز با مردم ارتباط گرفت تا ایده هایی را برای این طرح جمع آوری کند و برای همراهی یک سفر نوآورانه و بررسی بازسازی کتابخانه ها و آرشیوها از آن ها استفاده کند. این طرح باعث افزایش یادگیری، الهام بخشی به نویسندگان سنگاپور، آگاهی بخشی به شهروندان برای شناخت اخبار جعلی و درست و پرکردن شکاف های اجتماعی و توانمندسازی افراد جامعه شد.

وی در ادامه با اشاره به سواد دیجیتال در جامعه عنوان کرد: این برنامه در راستای اقدامات دیجیتال دولت، با همکاری یک سازمان چند رسانه ای یک دوره آموزشی آنلاین برگزار کرد تا آگاهی و مهارت های فناوری دیجیتال را بین مردم ارتقا دهد. برنامه سفر یادگیری کتابخانه را نیز برای سالمندان اجرا کردند.

د. آلویس با اشاره به نقش کتابخانه‌های مشارکتی در تحول جامعه عنوان کرد: کتابخانه به عنوان مرکز توانمندسازی جامعه در نظر گرفته می‌شود تا به بهبود کیفیت زندگی اجتماعی مردم کمک کند. این برنامه در کشور اندونزی برای ارتقای سواد، توسعه اقتصادی و اجتماعی از طریق ۳۳۵ کتابخانه عمومی اجرا شد. در این طرح کتابداران کتابخانه را ترک کردند و به بین مردم رفتند تا با نیازهای آن‌ها آشنا شوند.

وی با اشاره به اینکه کتابخانه ها باید راهکارهای هوشمندسازی داشته باشند، بیان کرد: از طریق نرم افزارها و اپلیکیشن‌های مختلف که حتی بر روی گوشی تلفن همراه نصب می‌شود، می‌توان خیلی از خدمات کتابخانه‌ها از جمله حفاظت و امانت را انجام داد. همچنین از دستگاه‌های هوشمند برای بازگشت کتاب استفاده می‌شود. دستگاه‌هایی برای امانت دوربین، لپ‌تاپ، اسکنر و غیره که بر اساس شماره عضویت امانت داده می‌شود.

آلویس در ادامه به نقش روبات‌ها در کتابخانه‌ها اشاره کرد و گفت: از انواع روبات‌ها در کتابخانه بیشتر برای قفسه بندی و ترتیب کتاب‌ها استفاده می‌شود. اگر کتابی گم شود روبات‌ها به راحتی آن کتاب را پیدا می‌کنند. همچنین رف‌خوانی، استقبال از کاربران، روابط عمومی و پاسخ به سوالات متداول نیز از دیگر کارکردهای روبات ها در کتابخانه ها است.

د. آلویس به نقش‌های جدید کتابداران اشاره کرد و گفت: پیشرفت‌هایی که در حوزه فناوری حاصل شده و تغییر نیازهای اجتماعی و اقتصادی کاربران، فرصت ها و چالش هایی برای کتابداران و کتابخانه ها به وجود آورده است. برای اینکه کتابخانه ها حمایت و پشتیبانی موثر از کاربران داشته باشند، کتابداران باید در تخصص و مهارت‌های خود بازنگری داشته و مهارت های جدید یاد بگیرند.

این پژوهشگر مستقل کتابداری به موقعیت های جدید کتابداری اشاره کرد و گفت: بر اساس تعریف انجمن کتابداران آمریکا و استرالیا، مسئولیت کتابداران به مشارکت در جامعه، بازاریابی و روابط عمومی، کتابداران تخصصی، یادگیری، مشاغل مرتبط با فناوری و برنامه راهبردی و اهمیت داده اشاره کرد.

وی با اشاره به چرخه کاری عنوان کرد: چرخه کاری عمر شغلی، خطی است؛ ۲۰ – ۲۵ سال صرف یادگیری می‌شود بعد وارد بازار کار می‌شویم و در سن خاصی بازنشست می‌شویم. امروزه کتابداران برای اینکه به روز و مرتبط بمانند باید مجموعه مهارت‌های خود را بازنگری کنند و مهارت‌های جدید کسب کنند که این چرخه باید به یادگیری مادام العمر تبدیل شود. طبق دستورالعمل حرفه‌ای ایفلا، متخصصان کتابداری و اطلاع‌رسانی، مسئول یادگیری هستند و باید به صورت مستمر مهارت‌ها و دانش خود را بهبود ببخشند.

جینا د. آلویس با اشاره به لزوم توسعه حرفه‌ای مستمر تصریح کرد: توسعه حرفه‌ای مستمر، فعالیت‌های یادگیری است که برای پرکردن شکاف‌های دانش لازم است و می‌تواند به پیشرفت‌های حرفه‌ای افراد کمک کند. این فعالیت‌ها به رسمی و غیررسمی تقسیم بندی می‌شود. با فعالیت‌هایی مثل مقاله نویسی، شبکه‌سازی، به اشتراک‌گذاری دانش و داوطلب‌ شدن در نهادها و فعالیت‌های حرفه‌ای باید اطلاعات خود را به روز کنیم. مهارت های خود را بر اساس مسئولیت‌ها و خواسته‌های شغلی ارزیابی کنید. نقاط قوت و زمینه‌های قابل بهبود خود را شناسایی کنید.

وی ادامه داد: ما باید یک برنامه یادگیری شخصی داشته باشیم. باید مشخص کنیم چه چیزی لازم است یاد بگیریم؛ چرا باید آن مهارت را یاد بگیریم؛ چگونه می خواهیم آن را بیاموزیم؛ بازه زمانی برای یادگیری آن مهارت چقدر است. چند مهارتی بودن، مثل مهارت های رفتاری، مهارت های فناورانه، صلاحیت های حرفه ای و دانش زبانی برای کشورهایی که زبان انگلیسی زبان اصلی آن ها نیست از موارد مهم است. باید سعی کرد در دوره های آنلاین، سمینارها و گروه های بحث شرکت کرد.

جینا د. آلویس در پایان تاکید کرد: نقش کتابخانه های عمومی تکامل پیدا کرده و از آن نقش سنتی به مراکز آموزشی، فرهنگی و اجتماعی توسعه یافته اند و به عنوان مراکز یادگیری مادام‌العمر شناخته می‌شوند. کتابداران باید در باره اقدامات و فعالیت‌های خود صحبت کنند و جامعه و مسئولان باید از این اقدامات مطلع شوند تا حمایت سیاستگذاران را جلب کنند. کتابداران برای این امر باید دانش و مهارت‌های خود را به روز رسانی کنند.