به گزارش روابط عمومی اداره کل کتابخانه های عمومی استان تهران، در راستای برگزاری دومین دوسالانه ملی قصه گویی با عنوان «نهال امید» کارگاه «قصه‌گویی صحنه‌ای» با تدریس ساغر لطفی‌نژاد و با حضور جمعی از کتابداران و اعضای فعال کتابخانه های استان در سالن اجتماعات کتابخانه مرکزی پارک‌شهر برگزار شد.

ساغر لطفی‌نژاد با اشاره به تجربیات خود در حوزه قصه و قصه نویسی گفت: هدف گذاری به عنوان نخستین گام در قصه گویی اهمیت دارد. اگر هدف قصه گویی فقط شرکت در جشنواره باشد عمر قصه گویی کوتاه است، در غیر این صورت می‌توان از طریق قصه گویی به عنوان میراث ملموس، داشته‌های کشور را حفظ کرد. البته جشنواره می تواند انگیزه ای برای قصه گوها باشد.

وی با اشاره به اهمیت باورپذیری قصه، گفت: مهم است که شما دنیای قصه من را باور کنید تا من پیامم را منتقل کنم. زمانی در یک جشنواره قصه گویی نوجوان شرکت کردم و به دلیل اینکه لحن و بیان کودکانه داشتم از این فرایند کنار گذاشته شدم؛ اما بعدها لحن و بیانم را تغییر دادم و همان سال در جشنواره قصه نوجوان برگزیده شدم.  

این قصه گو در ادامه با معرفی «کلوچه های خدا» و «راکون پیر» از کتاب های کلر ژوبرت و قصه گویی بخش هایی از آن ها، گفت: کتاب «راکون پیر» درباره پذیرش مرگ است. متاسفانه ما درباره پذیرش مرگ تربیت نشدیم و اگر پذیرش مشکلات را یاد ما می دادند، بسیار شرایط بهتری داشتیم. کتاب خداحافظ راکون پیر اثر بسیار جذابی است و درباره خرگوش کوچکی است که پدر و مادرش تلاش می کنند به این به دنیا بیاید. راکون می آید و می گوید بیا و ببین دنیا چه قدر قشنگ است و خرگوش به دنیا می آید و دوست خوب راکون می شود. راکون دنیا را به خرگوش می شناساند. حالا راکون پیر شده و به پایان خط رسیده است و روزی می شود که راکون پیر می رود. رفتن او برای خرگوش سخت است اما یاد حرف های راکون می افتد و او هم تلاش می کند بچه های دیگر را با زیبایی های دنیا آشنا کند.

این قصه گو با اشاره به کتاب «کلوچه های خدا» توضیح داد: این اثر هم درباره شکرگزاری نعمت‌های خدا است. قهرمان داستان خرسی کوچولو است که زیبایی ها و نعمت های فراوان خدا را در اطراف خود می بیند و در پیِ آن بر می آید تا خدا را برای این همه لطف و محبّتش سپاس گوید. امّا نمی داند چگونه این کار را بکند! او برای حلّ این مشکل به سراغ دوستانش می رود و مسئله را با آن ها در میان می گذارد. کلاغ، پیشنهاد می دهد که برای تشکر از خدا برایش کلوچه بپزد. ولی جوجه تیغی با پیشنهاد کلاغ مخالفت می کند و می گوید بهترین کار این است که همانند خدا با همه مهربان باشی. زیرا او مهربانی را بیش از همه چیز دوست دارد. خرس که مهربانی کردن با همه را دشوار می دید، ساده ترین راه را انتخاب کرد و بنا گذاشت تا ۷ کلوچه برای خدا بپزد. فردای آن روز چنین کرد و راه افتاد. امّا در میان راه هر کس او را می دید، از او کلوچه می خواست و خرس کوچولو مهربانانه کلوچه ای تقدیم می کرد. به هر حال این داستان، به طور غیرمستقیم، هم ویژگی های خدا را به کودکان یاد می دهد و تصویری دلپذیر از او در ذهنشان ترسیم می کند و هم آنان را به مهر ورزیدن به همه ترغیب می کند. کاری که خدای مهربان نیز آن را می پسندد و به آن ترغیب می فرماید.

اجرای تعلیق در قصه گویی به ما کمک می کند

وی سپس بخش هایی از این کتاب را برای کودکان خواند و گفت: اجرای تعلیق در قصه گویی به ما کمک می کند. مهم است که با متنی که به شما داده می شود و انتخاب می کنید، چگونه برخورد کنید. این در شیوه اجرای شما تاثیرگذار است.

لطفی نژاد با بیان اینکه کتاب برای خواندن است، تاکید کرد: این را مدام با خودتان تکرار کنید! قصه برای شنیدن و کتاب برای خواندن است. پس کتابی که برای خواندن است، باید مناسب سازی شود و شما کارگردان آن هستید. من قصه گو به عنوان کارگردان باید بدانم از کجا شروع کنم و وقتی قلاب می اندازم در دریای زیبا ماهی ها به سمت من بیایند و غذای خوشمزه را بخورند! پس ما کتاب را بارها بارها می خوانیم و شروع به نوشتن می کنیم.

مدرس کارگاه درباره شیوه خود در قصه گویی بیان کرد: من شیوه ام این است که کتاب را بارها بارها می خوانم و بعد با ادبیات خودم آن را می نویسم و برایش برنامه ریزی می کنم چون باید درست برنامه ریزی کرد. اگر متن نقاط پنهانی داشت من می روم به سمت قصه گویی بدون ابزار. قصه گویی فقط بیان و زبان بدن است اما قصه گویی با ابزار این است که چیزی را به خدمت می گیرم تا به اجرای متن کمک کند.

وی در ادامه شیوه اجرای قصه گویی با ابزار را آموزش داد و افزود: گاهی در قصه ما می خواهیم بزرگی و کوچکی یک شخصیت یا مکان را نشان دهیم. گاهی نگاه شما باعث می شود شما آنجا را در ذهن مخاطب تصویر کنید. پس گاهی کارگردانی نگاه می تواند برای دوری و نزدیکی و مکان و جایگاه شخصیت‌ها کارامد باشد.

کارگردانی نگاه و بیان در قصه گویی

لطفی نژاد گفت: برخی تمرکزشان با نگاه کردن به یک نفر است که این شیوه برای قصه گویی جواب نمی دهد و باید به همه مخاطبان در قصه گویی توجه کرد. 

وی با اشاره به اینکه در قصه گویی به تمرین بسیار نیاز است و  باید به حرکت در صحنه و کارگردانی نگاه در قصه گویی توجه داشت، یادآور شد: در تصویر سازی قصه کارگردانی نگاه و صدا به مخاطب کمک می کند؛ بنابراین بیان، دست‌ها و میمیک صورت در قصه گویی مهم است. هر چه قدر بیان درست باشد و از سوی دیگر زبان بدنتان در بیان حالات درست استفاده شود به باورپذیری مخاطب کمک می کند.

این مدرس قصه گویی درباره تغییر صدا در قصه گویی نیز عنوان کرد: در قصه گویی تغییر لحن جایز و از سوی دیگر تقلید صدا جایز نیست. در قصه گویی جهان آدم هایی که وجود ندارند را به وسیله واژه زنده می کنیم؛بنابراین باید به همه واژه احترام بگذاریم و واژه ها را به درستی بیان کنیم. نباید واژه ها را تکه تکه، بلکه باید با صراحت و درستی بیان کنیم. هر واژه در جمله به فهم مخاطب و درک قصه کمک می‌کند.

لطفی نژاد تصریح کرد: برخی از قصه گوهای تازه کار تصنعی سخن می گویند در حالی که این درست نیست و باید به همان شکل واقعی و طبیعی صحبت کرد و از زبان گفتاری رایج را استفاده کرد. از سوی دیگر برخی از قصه گوها زبان سنگینی دارند، بدین معنی که قصه گو باید بتواند از زبان و لب هایش برای بیان درست قصه استفاده کند.  

وی در پایان گفت: گاهی ما در یک متن با یک نقطه و ویرگول می توانیم معنای جمله را تغییر دهیم و این بسیار مهم است که در لحن و بیان ما نیز این موضوع مورد توجه قرار گیرد. استفاده درست از مکث در لحن می تواند مخاطب را در دریافت قصه تشنه تر کند.

این کارگاه با پرسش و پاسخ اعضا و کتابداران درباره مباحث مطرح شده به کار خود پایان داد.

گفتنی است، دومین دوسالانه قصه گویی با عنوان «نهال امید» با شعار «قصه خوب؛ نسل خوب» و با هدف ترویج قصه‌گویی، شناسایی و تشویق و بهره مندی از توانمندی های شبکه کتابخانه های عمومی، کتابداران و اعضا، در دو بخش قصه گویی صحنه‌ای و قصه گویی دیجیتال برگزار می شود.