به گزارش پایگاه اطلاع رسانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور، افسانه مظفری، کتابدار کتابخانه عمومی زنده یاد محمد حسن رجبی از شهرستان نیریز استان فارس که با ارائه ۴ طرح اجرا شده خود به «جایزه ملی خدمات برون کتابخانه ای» ویژه خدمات برون کتابخانه‌ای به صورت مشترک مقام نخست این مسابقه ملی را به خود اختصاص داده، طی گفتگویی به تشریح طرح‌های خود پرداخت.

وی با اشاره به سابقه فعالیت‌های ترویجی خود در حوزه ترویج کتابخوانی گفت: من از سال ۱۳۸۷، یعنی حدود ۱۳ سال پیش به استخدام نهاد کتابخانه‌های عمومی درآمدم. حدود ۱۰ ماه است که در کتابخانه عمومی زنده یاد محمدحسن رجبی مشغول ارائه خدمت هستم و پیش از آن نیز در کتابخانه عمومی کوثر نور فعالیت داشتم. طی مدت فعالیتم در کتابخانه عمومی همواره این دغدغه را داشتم که باید خدمات کتابخانه را از داخل ساختمان کتابخانه به میان مردم برد. بر این اساس طی این سال‌ها برنامه‌های مختلفی را در این زمینه طراحی و اجرا کردم که ۴ نمونه از آنها را برای مسابقه «طراحی خدمت برای کتابخانه‌های عمومی ایران» ارسال کردم.

کمپ کتابخوانی

افسانه مظفری در این باره توضیح داد: «کمپ کتابخوانی» یکی از طرح‌هایی بود که در این سال‌ها اجرا کردم که شامل ۲ بخش بود؛ بخش اول آن به کتابرسانی و اهدای کتاب به مناطق محروم به لحاظ فرهنگی و افرادی که دسترسی مناسب به کتاب ندارند اختصاص داشت. بر این اساس با انتخاب کتاب‌های مناسب آنها را به بچه‌های دارای معلولیت و بچه‌های بهزیستی و همچنین بچه‌های ساکن در روستاهای دور افتاده در شهرستان می‌رساندم و برنامه‌های مختلفی چون قصه‌گویی، شعرخوانی، نمایش عروسکی و ... را با محوریت این کتاب‌ها برای آنها اجرا می‌کردم.

وی افزود: بخش دوم این طرح با عنوان «زمین سبز» به فعالیت‌های کتاب محور برای حفاظت از محیط زیست اختصاص داشت. بر این اساس با انتخاب کتاب‌هایی مرتبط با این موضوع و حضور در اردوگاه‌های دانش آموزی، آموزش‌هایی درباره حفاظت از محیط زیست، روش‌های بازیافت و ... به دانش‌آموزان ارائه می‌شد. این بخش نیز در قالب خواندن بخش‌هایی از کتاب، بحث و تبادل نظر و برگزاری مسابقه نقاشی به اجرا در می‌آمد.

زندگی با کتاب

این کتابدار کتابخانه عمومی زنده یاد محمد حسن رجبی در ادامه تشریح به یکی دیگر از طرح‌های ارائه شده خود در مسابقه ملی طراحی خدمت برای کتابخانه‌های عمومی پرداخت و گفت: همواره معتقد بودم که می‌توان با استفاده از کتاب، مهارت‌های اساسی کودکان و نوجوانان را ارتقاء داد. موضوعی که هم در خانواده ها و هم در مدارس کمتر به آن توجه شده است. بر این اساس در این طرح با حضور در کلاس‌های درس مقاطع ابتدایی و همچنین بخش کودک کتابخانه‌های عمومی اقدام به معرفی کتاب، خوانش بخش‌هایی از کتاب،   و بحث و تبادل نظر پیرامون مهارت‌های اخلاقی مانند پرهیز از دروغگویی، نیکی به پدر و مادر و ... می‌کردم.

این مروج کتابخوانی ادامه داد: خوانش این کتاب‌ها و بررسی نتایج اخلاقی آنها باعث می‌شود که بچه‌ها به صورت ذهنی خود را در موقعیت‌های مطرح شده در کتاب قرار دهند و همراه با شخصیت‌های داستانی ثمره تصمیمات صحیح را تجربه کنند تا در مواجهه با این موقعیت‌ها در دنیای واقعی، بتوانند از این مهارت‌هخا استفاده لازم را ببرند.

دست به دست با کتاب

مظفری درباره طرح دیگر خود با عنوان «دست به دست با کتاب» نیز توضیح داد: جرقه‌های اولیه اجرای این طرح از سال ۱۳۹۰ زده شد؛ جایی که تصمیم گرفتم یک سری از کتاب‌ها با موضوعات کاربردی را در میان کسبه یک منطقه به صورت دست به دست بچرخانم که با استقبال خوبی همراه شد.

وی ادامه داد: از آنجا که اکثر مغازه داران و کسبه دسترسی مناسبی به کتاب ندارند و شغل آنها فرصت کافی برای مراجعه به کتابخانه و خواندن کتاب را از آنها سلب می‌کند، تلاش کردم که ابتدا با نیازسنجی از این افراد و در ادامه با انتخاب یک سری از کتاب‌های کاربردی و کم حجم که خوانش راحت‌تری دارند، به میان کسبه یک منطقه برم و ضمن معرفی این کتاب‌ها آنها را در اختیار آنها قرار دهم. به این صورت کسبه و مغازه داران آن کتاب‌هایی که برایشان جالب تر بود به یکدیگر معرفی می‌کردند و به این صورت کتاب‌ها میان آنها دست به دست می‌شد.

قصه‌گو شو

کتابدار کتابخانه عمومی زنده یاد محمد حسن رجبی در ادامه با اشاره به قدرت قصه و قصه‌گویی برای پرورش خلاقیت و شکوفایی مهارت‌های کودکان اشاره کرد و گفت: این موضوع مبنای اجرای طرح قصه‌گوشو در بخش کودک کتابخانه و همچنین سایر اجتماعاتی که کودکاندر آن حضور داشتند شد. در این طرح با هدف پرورش خلاقیت بچه‌ها، کتاب‌هایی متناسب با سن آنها در اختیارشان قرار می‌گرفت و از آنها خواسته می‌ تا با نگاه کردن به نقاشی‌ها و تصاویر داخل کتاب، آنچه برداشت می‌کردند را در قالب قصه برای سایر بچه‌ها تعریف کنند.

افسانه مظفری برگزاری مسابقه «طراحی خدمت برای کتابخانه‌های عمومی ایران» با محوریت خدمات برون کتابخانه‌ای را اقدامی بسیار موثر برای به اشتراک گذاری تجارب کتابداران از فعالیت‌های خود دانست و گفت: تا پیش از اجرای این مسابقه هیچ اقدام موثر و یکپارچه ای برای ثبت و ارائه طرح های خلاقانه کتابداران در داخل و خارج از کتابخانه وجود نداشت. اما اجرای این مسابقه باعث شد تا کتابداران بتوانند از فعالیت‌های یکدیگر با خبر شوند و با الهام گرفتن از این طرح‌ها، برنامه‌های مورد نظر خود را طراحی و اجرا کنند.

گفتنی است «جایزه ملی خدمات برون کتابخانه ای» به عنوان یکی از بخش‌های جانبی همایش بین المللی «طراحی و توسعه خدمات کتابخانه‌های عمومی؛ الگوها، تجربه‌ها و ایده‌ها» توسط نهاد کتابخانه های عمومی کشور و انجمن علمی ارتقاء کتابخانه های عمومی ایران ویژه کتابداران، پژوهشگران، اساتید و ایده پردازان و شرکت‌های دانش بنیان، برای تشویق و انگیزه بخشی به نسل آینده طراحان و افرادی که به حوزه طراحی خدمت علاقه‌مند هستند، برگزار شد که هدف از برگزاری این مسابقه علاوه بر تاکید بر جایگاه طراحی خدمت، تشویق علاقه مندان رشته های مختلف برای حل چالشها و نیازهای کاربران کتابخانه‌های عمومی ایران بوده است.

این مسابقه به دنبال ارائه ایده های کارساز در زمان حال و آینده، راه حل هایی با محوریت انسان و ایده های مقیاس پذیر و منعطف است و معیارهای ارزیابی خدمات طرح شده در این مسابقه شامل «مردم محوری مبتنی بر تجربه»، «جامعه محوری»، «قابلیت اجرایی»، «سازگاری با فناوری‌های نوین»، «انطباق با کتابخانه های عمومی» بوده است.