به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، سیدباقر میرعبداللهی، معاون برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد در گفت‌وگوی تلفنی با برنامه روزنه رادیو گفت‌وگو به تبیین موضوع سرانه مطالعه پرداخت.
معاون برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد اظهار داشت: بین آمار ارائه‌شده برای سرانه مطالعه در ایران، اختلاف بسامد عجیبی (بین ۲ تا ۱۲۰ دقیقه در سال) وجود دارد. این اختلاف، معنادار و حتی نگران‌کننده است و نشان‌دهنده ناهماهنگی مراجع آماری یا تفاوت شاخص‌ها، متغیرها و تفسیرهای متناقض از مفهوم «مطالعه» و «سرانه مطالعه» است. در هر صورت با وجود این اختلاف بسامد عجیب و غریب، نمی‌توانیم به این اعداد اعتماد کنیم. به اعتقاد من قبل از پرداختن به آمار، بحث‌های مفهومی درباره تعریف سرانه مطالعه، مطالعه و خواندن، ضروری است؛ چراکه سرانه، یک مفهوم آماری و کمّی است و در مفاهیم آماری تحلیل و توصیف اهمیت فراوان دارد. بدون تحلیل، آمارها فقط در حد داده‌های خام و خاموش مطرح هستند.
وی ادامه داد: مرکز آمار ایران در کشور ما متصدی رسمی ارائه آمار است. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، در سال ۱۳۹۹، افراد در ۶۲ هزار و ۵۶۰ خانواده (اعم از شهری و روستایی)، در سال ۸ ساعت و ۱۸ دقیقه و در روز بیش از ۱۶ دقیقه مطالعه می‌کرده‌اند. همچنین، آمار ارائه شده دیگری بر اساس پیمایش انجام شده توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که از سوی وزیر محترم، آقای دکتر محمدمهدی اسماعیلی، در خردادماه ۱۴۰۱ اعلام شد، نشان می‌دهد ۴۳ درصد مردم کتاب می‌خوانند. تازه در این پیمایش، خواندن کتاب‌های آموزشی و ادعیه لحاظ نشده است و در عین حال مردم، یعنی جامعه آماری این پژوهش، روزانه ۳۰ دقیقه مطالعه می‌کنند.
میرعبداللهی تصریح کرد: اگرچه تا اعلام آمارهای دقیق‌تر از سوی مراجع رسمی باید با احتیاط سخن گفت، اما با توجه به این دو نمونه آمار در خصوص سرانه مطالعه، می‌توان گفت شرایط اسفناک و فاجعه‌بار نیست و اگر به تعداد کتابخوان‌ها اضافه نشده باشد، حداقل گروهی که همیشه کتابخوان بوده‌اند، از تعدادشان کم نشده است. به اعتقاد من باید یک کار آماری یکپارچه، دقیق و باصلابت، به همراه تنقیح دقیق سویه‌های مفهومی آن انجام شود تا بتوان قاطعانه و دقیق در باب سرانه مطالعه در ایران سخن گفت.
این عضو هیأت علمی دانشگاه با اشاره به اینکه خواندن فقط به مواجهه با متن کاغذی محدود نمی‌شود، گفت: قبل از توجه به اعداد و ارقام، باید به «مفهوم خواندن» فکر کنیم. بین خواندن و مطالعه تفاوت مفهومی و زیبایی‌شناختی وجود دارد. خواندن (reading)، کاری فردی، درونی و لزوماً خلاقانه است؛ حال آنکه مطالعه (study) عمدتاً به قصد ارزیابی، پژوهش و تسکین علایق علمی و فنی انجام می‌شود. در ارائه آمار باید به این دو مفهوم توجه کنیم. نکته حائز اهمیت دیگر در تبیین مفهوم سرانه مطالعه این است که باید به «کیفیت‌بخشی به خواندن» توجه کنیم. خواندن «متن خوب» اگرچه وظیفه طبیعی کتابخوان است، اما مقدمات آن را نویسندگان و ناشران فراهم می‌کنند. متأسفانه تعداد کتاب‌های خوب (دارای محتوا و کتابسازی متفاوت و شاخص) کم است. این وضعیت در حوزه کتاب‌های کودک نوجوان بیشتر احساس می‌شود. در این شرایط اگر خواننده به سراغ کتاب‌های زرد و دست چندم برود، چندان حرجی بر او نیست.
ارسال نظر