به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، آیین نکوداشت استاد قادر طهماسبی (فرید)، شاعر آیینی و انقلابی کشور، با عنوان «فرید شعر انقلاب» سه‌شنبه ۲ اسفند ۱۴۰۱ با حضور مهدی رمضانی دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، علی‌محمد مؤدب، دستیار وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه شعر، سعید حدادیان، شاعر و مداح اهل بیت(ع)، خانواده شهیدان آرایانفر و حسین ملاباقری و همچنین جمعی از شاعران برجسته، فعالان فرهنگی کشور و مدیران نهاد، با اجرای محمود رضا اکرامی به میزبانی کتابخانه عمومی استاد قادر طهماسبی (فرید) برگزار شد.

مهدی رمضانی، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در این مراسم ضمن خیرمقدم به حاضران و تبریک به مناسبت ایام ماه رجب و اعیاد ماه شعبان، به جایگاه ویژه قادر طهماسبی (فرید) در شعر و ادبیات ایران اشاره کرد و گفت: ما باید قدر بزرگان را تا زمانی که سایه‌شان بالای سر ما است بدانیم. بحمدالله این توفیق برای ما فراهم شد؛ البته اشارت آن از سوی مقام معظم رهبری بود و ما تنها تلاش کردیم شاگرد خوبی باشیم و این مسئله را پیش ببریم و تلاش می‌کنیم این روند را ادامه دهیم و قدردان عزیزانی باشیم که رد پای و تأثیرات و توفیقات ایشان را در حوزه‌های مختلف کشور می‌بینید؛ به‌خصوص جناب آقای استاد قادر طهماسبی که آنچه آرزوی انسان برای دوران حیاتش است، همه را دور خود جمع کرده‌اند؛ انقلابی بودن، شهادت‌طلبی، مدح اهل بیت(ع)، مواردی که آرزوی ما است برای اینکه بتوانیم یک حیات طیبه داشته باشیم و عاقبت به خیر شویم، همه این موارد در مسیر زندگی و اشعار ایشان پیاده شده و امضاء و مهر تأیید ولی ‌نعمت خود را هم دارند؛ چه چیزی از این بالاتر که ولی فقیه و کسی که ما او را نائب امام زمان(ع) خود می‌دانیم، فعالیت‌های ایشان را چه به لحاظ حرفه‌ای و چه به لحاظ مضمون و محتوا، امضاء و تأیید کرده‌اند.

وی افزود: این کتابخانه که جزء فعال‌ترین کتابخانه‌های ما بوده است به نام استاد قادر طهماسبی (فرید) مزین شده است. فعالیت‌های این کتابخانه رویکردی ادبی داشته و پایگاه نقد این کتابخانه بسیار فعال بوده و استمرار پیدا کرده و بررسی و پیگیری دوستان این کتابخانه که در بافت مسکونی قرار دارد، به نام ایشان نام‌گذاری شد.

نقش کتابخانه‌های عمومی در ارائه مفاهیم عمیق شعری

دبیرکل نهاد در ادامه با اشاره به ظرفیت شبکه کتابخانه‌های عمومی کشور، گفت: یک شبکه گسترده ۲۷۰۰ کتابخانه‌ای در کشور وجود دارد که محافل ادبی را در نهاد راه‌اندازی کردیم و امروز اعضای محترم شورای محافل ادبی نهاد در جلسه حضور دارند. تاکنون جلسات مفصل و متعددی در محافل کشور برگزار شده است. ما رقیب هیچ دستگاهی نیستیم و در کنار همه عزیزان دیگر این موضوع را پیش خواهیم برد و تاکنون بیش از ۳۷۰ محفل ادبی در کتابخانه‌های عمومی سراسر کشور شکل گرفته است.

رمضانی با اشاره به نگاه ویژه و حمایت محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: ایشان از اینگونه اقدامات بسیار حمایت می‌کنند و از برگزاری این جلسه بسیار خوشحال شدند. همه ما معتقدیم که درباره شخصیت‌هایی مانند استاد فرید باید ده‌ها جلسه تشکیل شود. با اینکه در جلسه اختتامیه جشنواره بین‌المللی شعر فجر نیز بخشی برای تقدیر از استاد قادر طهماسبی پیش‌بینی شده بود، اما این کافی نیست و باید از همه ظرفیت‌ها برای قدردانی استفاده کنیم.

امروزه جای خالی محتوا و مضمون و آموزه‌های عمیق که در شعر و ادب فارسی به‌وفور یافت می‌شود در میان نسل جدید ما وجود دارد. شعر زبان مشترک، فراگیر و بدون گزندی است که می‌تواند ما را به مقصود برساند. از آنجا که نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور یکی از گسترده‌ترین شبکه فرهنگی کشور است، می‌تواند با مجموعه کتابخانه‌های مرکزی، شهری، روستایی و کتابخانه‌های سیار خود این رسالت را بر عهده داشته باشد. ان‌شاءالله با افتتاح کتابخانه مرکزی قم در ایام ماه شعبان نیز این شبکه کامل‌تر خواهد شد.

وی در ادامه به خوانش چند بیت از یکی از غزل‌های قادر طهماسبی (فرید) پرداخت:

صلا زدی که: کسی هست یاری‌ام بدهد؟
بلی حسین من، آنک خروش آری ما

اگر چه دیر صلایت شنیده‌ایم، اما
بگیر هر چه غرامت ز خون جاری ما

بگو به دشمن مغلوب ما که در راه است
هنوز حادثه زخم‌های کاری ما...

امید منتظران! با ظهور خود بزدای
غبار اشک، ز چشم امیدواری ما

«فرید» خط شهادت همیشه حایل باد
میان خستگی و پای پایداری ما

تجلی روحیه شهادت‌طلبی در شعر

در این مراسم همچنین علی‌محمد مؤدب، رئیس مؤسسه فرهنگی ادبی شهرستان ادب و دستیار وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه شعر در سخنانی گفت: از حیث شعر استاد فرید نیاز به تعریف امثال بنده ندارند، به‌خصوص پس از اینکه مقام معظم رهبری درباره ایشان صحبت کرده‌اند نیازی به تعریف ما نیست؛ اما عشق ما به وجود شاعری چون فرید ما را محتاج سخن گفتن درباره ایشان می‌کند. باید اشاره کنیم که از حیث شعر، استاد شعرهای بسیاری دارند که هر کدامشان برای ماندگار شدن در تاریخ زبان و ادب فارسی کافی است؛ همانند شعری که ایشان برای حضرت علی(ع) سرودند: «در میان تنگدستی‌ها شهادت مرده بود؛ گر نبود او را دمادم روزی از خان علی». در همین بیت اندیشه بسیار شگفت است. فرید شهادت را مهمان خان ولایت می‌داند. هر کشته شدن و ماجراجویی ای شهادت نیست اگر نسبت با نظام ولایت الله نداشته باشد و در ستیز با ولایت طاغوت نباشد .از این درخشش‌ها در آثار استاد ارجمند آقای طهماسبی بسیار است.

وی افزود: در اختتامیه جشنواره شعر به جناب آقای اسماعیلی، وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی عرض می‌کردم که اگر قرار بود مفهومی که در همین شعر «کربلا در کربلا می‌ماند...» از استاد فرید ارائه می‌شود را در قالب یک فیلم سینمایی ارائه کنیم، چه هزینه‌های هنگفتی باید صرف شود و حتی اگر بزرگ‌ترین کارگردانان ایران نیز این فیلم را بسازند، باز از بعد فنی تصویر کار بعد چند سال نیاز به هزینه های گزاف دارد و  هیچ‌گاه به ماندگاری و تأثیر شعر استاد فرید که با چند کلمه محدود این پیام ماندگار را خلق کردند، نخواهد رسید.

دستیار وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه شعر با تأکید بر لزوم قدرشناسی و تجلیل از شاعران بزرگ کشور گفت: در وهله اول ما شاعران باید به خودمان احترام بگذاریم و قدرشناس بزرگان این حوزه باشیم. در داوری ها نباید با نگرش محدود برخورد کرد، عجیب است که امثال استاد فرید در تمام این سالها کتاب داشته اند و به هر روی جماعتی از شاعران که داور بوده اند جوایز ملی را به این بزرگان نداده اند. همین امسال مهدی جهاندار که اینهمه آثار ماندگار و مشهور  و پر از تفکر دارد کتاب سال نگرفت و داوران فقط به تقدیر بسنده کردند .البته شاعران ما افرادی نجیب هستند به دنبال تجلیل و تقدیر نیستند.اما اگر خود شاعران به شعر حرمت بگذارند و اگر جریان شعر جایگاه خود را پیدا کند و  رونق بگیرد به فرهیختگی بچه‌های ما منجر می‌شود. ما باید فرزندان خود را با آشنایی و خواندن آثاری چون بوستان و گلستان سعدی، آثار حافظ و مولانا و نظامی، زیر سایه و در پناه شعر فارسی ببریم.

وی تأکید کرد: شعر هنر زندگی است و خلاصه محتوای همه جریان‌های دانش، حکمت و معرفت در ایران است. افرادی مانند استاد فرید، یادگاران تاریخ حکمت ما هستند که در این روزگار امکان تداوم این سلسله را فراهم کردند. هر کدام از اشعار فرید همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب فرمودند شمایل یک شاعر به تمام معنا شاعر را نشان می‌دهد؛ تصویری که ایشان از شهادت ساختند تبیین تجربه شهادت‌طلبی در عصر انقلاب اسلامی برای تاریخ ما بود. اگر مردم بخواهند در آینده  بدانند که جوانان انقلاب اسلامی با چه اندیشه و عقیده‌ای به سراغ شهادت رفتند و جان خود را فدا کردند، خوانش اشعار فرید آن‌ها را راهنمایی می‌کند و این شعرها این  تجربه معنوی را برای ما ماندگار کرده است

مؤدب ادامه داد: خداوند به استاد فرید عمر باعزت بدهد و به ما شاعران نیز قدرت شناخت و قدرشناسی از فریدها و شهریارهای پیش کشوت و جوان را بدهند و به مردم ما نیز این توفیق را بدهد که آثار شاعران ارجمند زبان فارسی را بشناسند و از آن‌ها برای خانواده و بچه‌های خود پناهگاه و جایی امن در این دنیای پر از آشوب امروز درست کنند.

حماسه و شهادت و حُب اهل بیت(ع)

سعید حدادیان شاعر و مداح اهل بیت(ع) نیز در این مراسم در سخنانی گفت: امروز به نام شاعر بزرگی کنار هم جمع شدیم که در بعضی خوانش‌های شعر ایشان با توصیفاتی از مقام معظم رهبری همراه شد. اینکه مقام معظم رهبری حین شنیدن شعری از ایشان، در حالی که هنوز خوانش شعر به پایان نرسیده بود فرمودند: «ایشان واقعاً شاعرند». افرادی که مقام معظم رهبری را می‌شناسند می‌دانند که این حرف از ایشان حرف بسیار بزرگی است. در جایی دیگر رهبری پس از شنیدن اشعار ایشان فرمودند: «هر بار ایشان شعر می‌خواند ما با رتبه بالایی از شعر مواجه می‌شویم». اگر قرار است امروز امتیاز و مرتبت شعر آقای طهماسبی مورد مطالعه قرار بگیرد این موارد بسیار راهگشا خواهد بود.

وی در ادامه با خوانش اشعاری از قادر طهماسبی به استفاده ایشان از ترکیبات بدیع پرداخت و گفت: شاعر بنا بود که حرف زدن را به مردم یاد دهد، نه اینکه حرف زدن را از یاد مردم ببرد. امروز به بهانه ساده‌گویی بسیاری از واژگان از دامنه اشعار اخراج می‌شوند؛ اما در روزگار فرید ما با بسیاری از ترکیب‌های بدیع و شنیده نشده در شعر او مواجه می‌شویم؛ ترکیب‌هایی مانند طوفان رنگ، چهره سرخ حقیقت، سر نی، چشمه فریاد مظلومیت، ذوالجناح دادخواهی، همت یزدان‌پرست، کوچ سرخ، چشم‌های نیمه‌خاموش، خون گرم شیون، پیمانه هوش، بغض خسیس، درد مجسم، بالین خواب و بسیاری دیگر.

شاخصه شعر آقای طهماسبی حماسه و شهادت است و در طوفان‌های متعددی که برای انقلاب به وجود آمده است، پیشتاز دفاع از انقلاب بودند. وقتی سخن از فرید به میان می‌آید یک مثنوی و یک غزل قصیده‌وار از او به یاد می‌آید: «اگر دیر آمدم مجروح بودم، اسیر قبض و بسط روح بودم...». وقتی آقای آهنگران آن شعر را خواند آن شعر تا مدت‌ها انیس و همدم رزمندگانی بود که از قافله شهدا جا مانده بودند.

وی با خوانش اشعاری از قادر طهماسبی گفت: وقتی به اهل بیت(ع) می‎رسد معلوم است که از عمق جان حرف می‌زند؛ مانند وقتی که می‌گوید «دارالشفاء درد جهان خانه علی است». تنظیم رابطه و نسبت ما با کربلا کاری است که شاعر انجام می‌دهد. شاعر از دیرباز در ادبیات پارساپرور پارسی حکیم بوده و اصلاً تعلیم و تربیت کار شاعر بوده است. اصلاً امر به معروف و نهی از منکر باید در شعر متجلی شود.

تزریق خون تعهد به جان شعر انقلاب

در ادامه مصطفی محدثی خراسانی با خوانش شعر «سراپا اگر زرد و پژمرده‌ایم...» از قیصر امین پور گفت: بنده استاد فرید را اولین بار ۳۵ سال پیش در جلسات شعر حوزه هنری ملاقات کردم و از همان سال تاکنون هر زمان که به یاد استاد فرید می‌افتم همین ابیات شعر قیصر امین‌پور در ذهنم مرور می‌شود. ایشان اشعار بسیاری دارند که اگر بخواهد تحلیل و بررسی شود نیازمند نوشتن مقاله و کتاب‌های مفصلی است تا جایگاه، نقش و تأثیری که ایشان بر شکل‌گیری جریان انقلاب خصوصاً در سیر تحول معنایی و مفهومی داشته‌اند، بیان شود.

این شاعر مطرح کشور افزود: این تواضع فروتنی و سر به زیری در نوع متعالی خود همواره با ایشان بوده و در کنار آن، درک عمیق و تأثیرگذاری در شعر دفاع مقدس، انقلاب و آئینی باعث شده که ایشان یکی از شاعران راهبردی انقلاب در این سه حوزه باشند که در این زمینه‌ها افق ترسیم کرده‌اند و راه گشوده‌اند.

محدثی خراسانی ادامه داد: ما ۳ شعر در میان شاعران انقلاب داریم که رسالت راه گشودن را انجام داده‌اند؛ یکی «خط خون» آقای موسوی گرمارودی، یکی مثنوی «روزی که در جام شفق مُل کرد خورشید» از استاد علی معلم دامغانی و درخشان‌ترین آن غزل «سر نی در نینوا می‌ماند اگر زینب نبود...» از استاد فرید که نگاه ما را به حماسه حسینی و شعر آئینی متحول کرد و ذهن جامعه ما را از «بیان چرایی» به سمت «توصیف چگونگی وقایع» سوق داد.

وی درباره نگاه وسیع قادر طهماسبی در حوزه شعر گفت: در شعر انقلاب غزل «بخوان حماسه که از دل قرار برگردد...» که در سال‌های دهه ۶۰ توسط استاد فرید سروده شد، وقتی امروز به آن نگاه می‌کنیم می‌بینیم شاعر در آن زمان‌بر قله مشرفی ایستاده و آینده را به‌وضوح می‌بیند و ما را نسبت به آینده و حالمان بشارت می‌دهد. امروز پیش از هر زمانی باید این نهیب را به نسل جوان کم‌اطلاع‌تر از پیشینه و پشتوانه‌های انقلاب زد که «ز خون ما و شما آسیب بگردانند؛ قسم به خون که اگر روزگار برگردد».

محدثی خراسانی تصریح کرد: در آن سال‌های دور افرادی مانند آقای میرشکاک با قلم‌شان جریان‌سازی می‌کردند و مبانی انقلاب را در حوزه فرهنگ و هنر و ادبیات تبیین می‌کردند. به همین تناسب استاد فرید با شعر خود این کار را انجام می‌دادند. ایشان در اوج شاعرانگی بیانیه، پیرنگ و مانیفست ادبیات شعر انقلاب و خون تعهد را به جان شعر انقلاب تزریق می‌کرد. ان‌شاءالله سایه بلند و پربرکت ایشان سال‌های سال در حوزه فرهنگی کشور پرده باشد از برکات حضور ایشان بهره‌مند باشد.

اشعاری که از گذشته تا فرداها شنیده و خوانده می‌شود

علی داوودی، مدیر دفتر شعر مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری نیز درباره جایگاه استاد قادر طهماسبی در شعر و ادب فارسی گفت: این شاعر در روزگار جلوه‌گری برای خود خلوتی ساخته است؛ اما خلوتی که بریده از جامعه نیست و ما مهم‌ترین نکات اجتماعی را در اشعار فرید دیده‌ایم که پیشتاز بوده و به ما هشدار می‌دهد. شاخص‌ترین اشعار در حوزه شعر مهدوی، علوی، کربلا و غیره همه در کارنامه استاد قادر طهماسبی (فرید) وجود دارد.

وی افزود: ایشان یک تک‌بیتی دارند که در آن خود را بسیار خوب معرفی کرده‌اند؛ «به رنگ بی‌هنری‌ها مرا میالایید، که گر مجال دهد دست مرد میدانم». او فردی یگانه و تقلیدناپذیر است که اگر بخواهم درباره ویژگی‌های سبک شعر او صحبت کنم باید بگویم که از ایرانی، عراقی و نیمایی از همه این موارد در شعرش دارد و قابل تقلید نیست. فرید، فرد است و فرید، فردا است و فرداهای ما همچنان شعر فرید را خواهند خواند و شنید.

اشعاری سرشار از شور، شعور، عشق و ایمان

ایرج قنبری، شاعر و نویسنده مطرح کشور درباره جایگاه قادر طهماسبی در شعر و ادبیات ایران گفت: استاد فرید از چهره‌های سرآمد شعر امروز است که نقش ارزنده‌ای در معرفی ادبیات متعهد و بیدار داشته است. شعر او پا به پای رزمندگان به جبهه‌های نور رفت، نفس در نفس مردم به میدان آمد و اخلاق، رستگاری و انسان آرمانی را فریاد زد و پرچمی شد در دست افرادی که مبشر آزادی بودند. شعر او تلفیقی از شور، شعور، عشق و ایمان است.

وی در ادامه ضمن آرزوی توفیق برای استاد قادر طهماسبی (فرید) به خوانش چند رباعی پرداخت.

روحی که تو امروز دمیدی در شعر
یک شور دوباره آفریدی در شعر

با اینکه وطن محمل اهل ادب است
ای دوست تو همچنان فریدی در شعر

درعالم عاشقی چه دیدی ای دوست
کاینگونه به روشنی رسیدی ای دوست

از نقش خیال و قلمت معلوم است
در عرصه شاعری فریدی ای دوست

از شعر چه آتشی به جانها افتاد
طعم عسلی که در دهانها افتاد

این مزد خلوص و عشق  تو بود فرید
امروز اسمت سر زبانها افتاد

لب بستیم از امید کمتر گفتیم
از فردای سپید کمتر گفتیم

شعری شد و بر سر زبانها افتاد
هرچند که از فرید کمتر گفتیم

ولی‌الله کلامی، شاعر و مداح اهل بیت(ع) نیز در بخشی از این مراسم به بیان خاطره‌ای از قادر طهماسبی پرداخت و گفت: در سال ۱۳۸۸ که پس از ۹ دی ما به دیدار حضرت آقا رفتیم؛ حضور شعرا در محضر آقا در آن سال معنای تجدیدبیعت داشت. نوبت به استاد فرید که رسید درس بزرگی به شعرای جوان دادند. ایشان فرمودند «هر که در جرگه ما سست بود پیمانش؛ عین لطف است اگر خاک کند پنهانش».

همچنین علیرضا زند وکیلی، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان تهران ضمن خیرمقدم به حاضران و با اشاره به جایگاه ویژه شاعران در جامعه گفت: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با هدف پاسداشت جایگاه ادبی استاد قادر طهماسبی(فرید)، شاعر آیینی و انقلابی کشورمان، در آیین اختتامیه هفدهمین جشنواره بین‌المللی شعر فجر، کتابخانه‌ای در شهر تهران را به نام او نام‌گذاری کرد و به همین منظور امروز در همان کتابخانه عمومی، آیین گرامیداشت این شاعر گران‌مایه و انقلابی ایران را برگزار کردیم.

وی افزود: قرآن یعنی خواندنی و تنها معجزه جاوید تمام پیامبران قرآن است. شعرا القاءکننده مفاهیم قرآنی هستند؛ به همین دلیل مهم‌ترین دیدار مقام معظم رهبری با اصحاب فکر و اندیشه، دیدار با شعرا است؛ چراکه شعرا القاءکننده همین مفاهیمی هستند که از دل و از بطن قران بیرون می‌آید.

همچنین در بخشی از این مراسم حسین بهزادی‌فر که نسخه صوتی کتاب «پری ستاره‌ها» از اشعار قادر طهماسبی (فرید) با صدای او تهیه شده است، به خوانش بخشی از اشعار این مجموعه پرداخت.

در انتهای این مراسم نیز از کتاب «شناخت‌نامه فرید» که به همت کاظم رستمی تدوین و توسط انتشارات شهرستان ادب منتشر شده و همچنین کتاب صوتی «پری ستاره‌ها»، تولید شده با همکاری انتشارات سوره مهر رونمایی شد.