به گزارش پایگاه اطلاع رسانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور، نشست نظامی خوانی با محوریت پویش «ایران دل بداهه سرایی شاعران برای ایران» با حضور سمیه شکری، سعید یوسف نیا، نغمه مستشار نظامی، مصطفی محدثی خراسانی و علیرضا قزوه و شعرخوانی با موضوع پویش ایران دل در غرفه نهاد کتابخانه های عمومی کشور در سی و چهارمین نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد.

در ابتدای این نشست مصطفی محدثی خراسانی با تشکر از نهاد کتابخانه های عمومی کشور که طی چند سال اخیر توجه خاصی به حوزه ادبیات داشته، این توجهات را موجب رونق موضوع ادبیات در کشور دانست.

وی در ادامه با اشاره به جایگاه نظامی در زبان و ادبیات فارسی گفت: یکی از درخشان ترین قله های حوزه ادبیات فارسی است. یکی از جامع ترین شاعران ما در میان شاعران شکل دهنده در قله شعر فارسی نظامی است. در شعر نظامی عشق، عرفان، حماسه و حکمت  همزمان با هم حضور دارند و آنچه در واقع محور اصلی مفهوم شعر فارسی را شکل می دهد در شعر نظامی یکجا جمع شده است و در لابلای داستان های شگفتش جا گرفته است.

سکته ملیح در مصرع نظامی

در ادامه سعید یوسف نیا با اشاره بیت آغازین مخزن الاسرار نظامی گفت: مخزن الاسرار در وزن مفتعلن مفتعلن فاعلات سروده شده و بیت آغازین که با بسم الله الرحمن الرحیم شروع شده است از نظر علم عروضی دارای سکته است. اما این سکته، سکته قبیح نیست، سکته ای ملیح است و با خوانش درست می توان آهنگینش کرد.

وی افزود: از اشعار نظامی می توان فهمید که او پسری به نام محمد داشته است، پدرش یوسف نام داشته و مادرش هم زنی ثروتمند با نام رئیسه بوده است. او وقتی در کودکی یتیم می شود مادرش او را بزرگ می کند. به قولی او در سال ۵۳۵ هـ ق متولد شد و در سال ۶۰۷ یا ۶۱۲ هـ ق فوت کرد. او همه عمرش را در گنجه بود و به هیچ سفری نرفت.

یوسف نیا تصریح کرد: بابا افضل شعری دارد با این ابیات که: «یا رب چه خوش است بی دهن خندیدن/ بی منت دیده خلق عالم دیدن»، «بنشین و سفر کن که به غایت نیکو است/ بی منت پا گرد جهان گردیدن» نظامی از همین دست افرادی بود که بابا افضل در شعرش گفته است. او مانند حافظ هیچ گاه از شهر خودش خارج نشد. مورخان می گویند او تنها یکبار به دعوت غزل ارسلان تا ۳۰ کیلومتری گنجه رفت. با این حال تا پایان عمر در عزلت بود و ۳ بار هم به دلیل فوت همسرانش ازدواج کرد. در بین این سه همسر عاشق زنی به نام آفاق بود که پسرش محمد هم بازمانده از این ازدواج بود. همه این اطلاعات در خمسه نظامی وجود دارد و یکی از جذابیت های خواندن آثار نظامی هم توجه به همین نکات کوچک و حاشیه ای است.

این پژوهشگر ادامه داد: آثار نظامی در سال ۱۳۰۵ توسط مرحوم وحید دستگردی به صورت مدون چاپ می شود. در سال ۱۳۶۵ دکتر بهروز ثروتیان کار ارجمندی انجام می دهد و مجموعه آثار نظامی را در ۶ جلد توسط نشر توس منتشر می کند. حکیم نظامی به کتاب خمسه اش معروف است. این پنج گنج ۲۹ هزار بیت دارد و اولین گنج آن مخزن الاسرار است که ۲۲۶۵ بیت دارد. نظامی در سبک عراقی شعر می گفت که این سبک مشحون از فلسفه، علم و کلمات عربی است. تسلط شگفت انگیز نظامی به علوم مختلف موجب شد شعرش صرف نظر از بزمی و عاشقانه بودن پرمحتوا و با پشتوانه عمیق عرفانی دینی و فلسفی باشد.

یوسف نیا ضمن بررسی سبک و شیوه های شعرسرایی نظامی تاکید می گوید: جالب است که در مخزن الاسرار مثنوی در مورد عشق دارد و می گوید: مرا کز عشق به ناید شعاری / مبادا تا زی ام بی عشق کاری. نظامی در این بیت می گوید کار اگر با زیستن و عشق ورزیدن نباشد کار نیست. کار فقط کسب درآمد و روزی نیست. کار نوعی زیستن است.

شهرت عالمگیر نظامی تا چین و ماچین

در ادامه این نشست علیرضا قزوه نیز طی سخنانی با تجلیل از اقدامات نهاد کتابخانه های عمومی کشور در برگزاری برنامه های ادبی گفت: امروز اگر دیوان نظامی را ورق می زنیم شاید این تصور وجود داشته باشد که این مجموعه را تنها در ایران می خوانیم و در هیچ جای دیگر دنیا آثار ادبی ما خواننده نداشته و ندارد. اما چندی پیش به یک اتفاق خوب در کشور کره رسیدم که خلاف این تصور است. کتابی به نام زیردرختان آلبالو شعر امروز کره گردآوری شده بود و آن را ترجمه کردیم. زمانی که برای این مجموعه مقدمه می نوشتم به نکته جالی رسیدم. ما در ادبیات فارسی ۵ سبک بزرگ داریم که شامل سبک خراسانی، سبک عراقی، مکتب وقوع، سبک هندی و سبک بازگشت است. دقیقا کشور کره جنوبی هم مانند ایران دارای ۵ دوره سبکی در حوزه شعر هست. سبک دوم شان کاسا نام دارد که شالوده آن را قصه ها تشکیل می دهد. وقتی نمونه شعرهای این دوره سبکی را خواندم متوجه شدم این سبک همان مفهوم قصه در ایران است. اینها تحت تاثیر شاعرانی مانند نظامی، عطار و... بودند که این سبک را ایجاد کردند. پژوهشگران امروز ادبیات کره خودشان هم از این موضوع باخبر نبودند و جالب اینکه دوره شعرسرایی سبک کاسا همزمان با دوره سبک عراقی است که نشان از تفوق اندیشه شاعرانی چون نظامی، عطار و... است. این نشان می دهد سبک شعر نظامی تا چین و ماچین رفته و در دوره خودش سبکی به نام کاسا در کشوری مانند کره جنوبی ایجاد کرده است.

در ادامه نشست سمیه شکری نیز با تقدیر از اقدام نهاد کتابخانه های عمومی کشور برای توجه به حوزه ادبیات گفت: در کشورهای مختلف نسخه های کهن و ادبی با زحمت زیادی تهیه می شود و دارای ارزش و اعتبار هستند. امروز نهاد کتابخانه های عمومی کشور یکی از مسئولیت ها و مأموریت هایش را معرفی آثار و در دسترس گذاشتن کتاب ها قرار داده تا به راحتی برای من و شمای خوانند بتوانیم از آنها استفاده کنیم.

وی در ادامه به تشریح شیوه های داستان سرایی در پنج گنج نظامی پرداخت.

در پایان مراسم نیز ایمان طرفه، علیرضا حکمتی و فاطمه ناظری آثار خود را با موضوع پویش ایران دل برای حاضران خواندند.

گفتنی است پویش شعرسرایی «ایران دل» با همکاری نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و ستاد بزرگداشت حکیم نظامی از ۱۷ اسفند ۱۴۰۱ با دعوت از سخنوران، شاعران و عاشقان وطن آغاز شد. علاقه‌مندان در این پویش می‌توانند تا ۲۵ اردیبهشت با سرودن اشعاری با الهام و اقتراح از بیت ماندگار حکیم نظامی گنجوی با عنوان: همه عالم تن است و ایران دل/ نیست گوینده زین قیاس خجل در این پویش شرکت کنند.