به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، مهدی رمضانی، دبیرکل نهاد جمعه ۳۰ اردیبهشت ماه همزمان با سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، مهمان تلویزیون اینترنتی کتاب شد.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در این گفتگو اظهار داشت: نمایشگاه بهار کتاب است و دوستداران کتاب انتظار آمدنش را می‌کشند؛ حرارت و جنب‌وجوش در جای‌جای نمایشگاه جریان دارد و مکانی برای دیدار با اهل کتاب است.

وی با ارائه اطلاعاتی در خصوص مجموعه نهاد، گفت: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور عهده‌دار مسئولیت تمام کتابخانه‌های عمومی در سراسر کشور است. تصور برخی از مردم از کتابخانه مخزنی برای امانت گرفتن کتاب و سالن مطالعه است؛ در دنیا کتابخانه عمومی مرکزی فرهنگی-اجتماعی است و ما نیز به این سمت حرکت کرده‌ایم. در کتابخانه‌های نسل جدید ما بیش از ۶۰ خدمت ارائه می‌شود.

رمضانی در خصوص میزان اقبال نسل جوان به کتاب فیزیکی، گفت: اعداد و ارقام مالی، برگزاری نمایشگاه‌های کتاب و حضور مردم نشان می‌دهد، ثقل کار ما هنوز حوزه مکتوب است. علاوه بر این لازم است به تفاوت بحث خواندن و مطالعه توجه کنیم. مراجعه به متن حتی برای تفریح، خواندن محسوب می‌شود؛ مثل خواندن رمان و داستان که عمل خواندن لزوماً برای افزایش اطلاعات انجام نمی‌شود؛ خواندن در سرانه مطالعه محاسبه می‌شود. در مقابل مطالعه وقتی اتفاق می‌افتد که در پی مراجعه به متن اطلاعاتی به فرد اضافه شود. در فرایندهای مطالعاتی نیز تناقض وجود دارد؛ برای مثال مطالعه درسی را مطالعه محسوب نمی‌کنیم. در حالی که این فرایند توسط سیستم آموزشی کشور تعریف شده، نمی‌توان آن را به دلیل اینکه مطلوب نیست، کنار گذاشت. البته مطالعه غیردرسی هم بدون شک لازم است. با این حال وقتی در فضای سنجش حرکت می‌کنیم و مثلاً می‌گوییم ما اساساً اهل مطالعه نیستیم یا کتاب الکترونیک جای کتاب مکتوب را می‌گیرد، باید به تناقض‌ها دقت کنیم. حتی در اروپا و امریکا نیز اعداد و ارقام نشر مکتوب نسبت به نشر الکترونیک پیشرو است. در نظر گرفتن مجموعه این مسائل، ما را نسبت به مسئله کتاب در کشور واقع‌بین می‌کند.

وی با اشاره به آمارهای مربوط به سرانه مطالعه اظهار داشت: نتیجه پیمایش‌های انجام شده در حوزه سرانه مطالعه، آمارهایی از ۳ دقیقه تا ۳۳ دقیقه را گزارش می‌کند؛ به اعتقاد من لازم است در خصوص شاخص‌های سنجش سرانه مطالعه، گروه‌های آماری و گروه‌های هدف مورد سنجش، به طور دقیق بحث شود. در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، بحث خواندن، اولویت اصلی ما است و مردم ما اهل خواندن هستند. سال ۱۴۰۱ چیزی حدود ۹ هزار میلیارد تومان برای انتشار کتاب در کشور هزینه شد، این هزینه که صرف انباشت کتاب در انبارها نشده است؛ از طرف دیگر ناشران نگاه اقتصادی دارند؛ یعنی کتاب تولید شده در بازار مصرف خریداری می‌شود؛ بنابراین اگر می‌خواهیم به محک سرانه مطالعه وارد شویم باید این موارد را لحاظ کنیم؛ حتی با صرف نظر از کتاب‌های آموزشی و کمک‌آموزشی، مرجع و قرآن و ادعیه، به عدد قابل توجهی می‌رسیم که در هیچ یک از حوزه‌های فرهنگ و هنر به چنین عددی نمی‌رسیم. کتاب موضوع پایه‌ای در فضای تولیدی فرهنگ و هنر محسوب می‌شود.

وی ادامه داد: درست است که ما تا نقطه مطلوب فاصله داریم و باید برای رسیدن به آن نقطه بسیار تلاش کنیم؛ در عین حال اینکه ما خودمان را خفیف کنیم، انگیزه خواندن را از مردم می‌گیرد. متأسفانه برخی از مسئولین همواره می‌گویند مردم ما کتاب‌خوان نیستند، تنها عده کمی، حجم زیادی از کتاب‌ها را می‌خوانند. اما واقعیت این است که مردم ما هم کتاب‌خوان و هم اهل مطالعه هستند و حتی اگر عده کمی، حجم زیادی می‌خوانند، این موضوع در میانگین محاسبه می‌شود. باید واقع‌بین باشیم؛ ما به عنوان یک کشور فرهنگی دارای تمدن باید بسیار بیش از این مطالعه کنیم اما در عین حال نباید خودمان را تحقیر کنیم، چراکه انگیزه ادامه مسیر را از ما می‌گیرد.

رمضانی تصریح کرد: رهبر معظم انقلاب حدود ۱۵ سال پیش خواستار برقراری زنگ مطالعه در مدارس شدند؛ این کار انجام نشد و در مقابل کتابخانه‌های مدارس تعطیل شد و پست کتابدار مدرسه را نیز حذف کردند. اما باید زنگ مطالعه را به مدارس اضافه کنیم تا دانش‌آموزان از پایه با کتاب، نحوه انتخاب کتاب خوب و فرایند مطالعه آشنا شوند. ما در نهاد دو کار جدی انجام دادیم؛ نخست اینکه حوزه کودک و نوجوان را تقویت کردیم و امروز تمام کتابخانه‌های ما به بخش کودک و نوجوان مجهز است؛ به علاوه، مجموعه‌ای از اقدامات ویژه کودک و نوجوان با عنوان «هدهد سفید» تعریف شد؛ در این مجموعه ۱۳ کتابخانه ویژه کودک و نوجوان با عنوان هدهد سفید وجود دارد؛ همچنین کتاب هدهد سفید، نشریه‌ای است که در تعامل با اعضای کودک و نوجوان کتابخانه تهیه می‌شود؛ جشنواره نشان هدهد سفید نیز از دیگر برنامه‌های این مجموعه است که طی آن داوران کودک و نوجوان کتاب برگزیده را انتخاب می‌کنند؛ برنامه تلویزیونی هدهد سفید که از شبکه پویا پخش می‌شود، نیز برنامه دیگری از این مجموعه است.

عضو شورای فرهنگ عمومی همچنین از پیگیری مکاتبات انجام شده با وزیر آموزش و پرورش در خصوص ایجاد زنگ مطالعه خبر داد و گفت: ما معتقدیم مدارس باید به کتابخانه‌ها متصل شوند تا گردش اطلاعاتی بین مدرسه و کتابخانه برقرار باشد.

دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور همچنین از پیگیری برای ایجاد کتابخانه عمومی الکترونیک خبر داد و گفت: ما مدل‌هایی برای این نوع کتابخانه طراحی کرده‌ایم که در کمیته محتوای شورای عالی فضای مجازی مطرح شده و پیشنهادهای ما علاوه بر این کمیته، به شورای عالی انقلاب فرهنگی و کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی ارسال شده است. همچنین بحث «کتابخانه بدون کتاب» نیز در جریان است؛ در این مدل کتاب فیزیکی در کتابخانه موجود نخواهد بود. ان‌شاءالله به زودی یک کتابخانه بدون کتاب در تهران افتتاح و پایه کتابخانه الکترونیک خواهد شد.

رمضانی با اشاره به اقدامات نهاد برای ترویج کتابخوانی در مناطق کمتربرخوردار، گفت: یکی از اولویت‌های ما توجه به مناطق کم‌برخوردار است؛ ما ۸۰۰ کتابخانه روستایی در کشور داریم. علاوه بر این، دو بازو برای توسعه بحث کتابخوانی در نظر گرفته ایم؛ یکی، کتابخانه‌های مرکزی در مرکز استان‌ها و دیگری کتابخانه‌های روستایی و سیار. کتابخانه‌های سیار در راستای پوشش دادن مناطق کم‌برخوردار راه‌اندازی شده‌اند. امروز بیش از ۵۰ کتابخانه سیار در سطح کشور داریم و امیدواریم با حمایت خیرین تعداد این کتابخانه‌ها بیش از پیش توسعه یابد. تلاش ما راه‌اندازی بیش از ۳۰۰ دستگاه کتابخانه سیار است تا بتوانیم اغلب نقاط کم‌برخوردار در سطح کشور را پوشش دهیم. همچنین در بحث ترویج کتابخوانی در میان عشایر، تاکنون اقداماتی همچون طرح «کوله کتاب»، مسابقه «طراحی کتابخانه عشایری» و جشنواره «طعم کتاب با عشایر» در شمال استان خوزستان انجام شده است.