به گزارش روابط عمومی اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان یزد، هفتمین رویداد کسب‌وکار در کتابخانه‌های عمومی با حضور سید باقرمیرعبداللهی، معاون برنامه‌ریزی‌، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور؛ محمد حسن رفیعی، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان یزد؛ محمد رضا ملک ثابت، عضو هیأت علمی دانشگاه میبد؛ حمیده دهقانی، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی و فعال حوزه کسب و کار در کتابخانه‌های عمومی استان یزد، برگزار شد.

سید باقر میرعبداللهی، معاون برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با اشاره به این که توصیف مفهوم «خدمت» در کتابخانه های عمومی، مستلزم توجه به تعریف مطلوب ما از «کتابخانه» است، گفت: مهم‌ترین رکن در تعریف امروزین کتابخانه، توجه به این نکته راهبردی است که کتابخانه ـ پیش از هر چیز ـ یک نهاد (institution) است، نه یک سازمان (organisation). نهادها، مانند نهاد خانواده و نهاد علم، اولاً با اجتماع سروکار دارند و به بیرون از خود معطوف‌اند و کارکردی فراتر از تقاضاهای فردی دارند؛ مثلاً تشکیل نهاد خانواده فقط برخاسته از یک میل فردی برای تنازع بقا و ازدیاد نسل نیست، بلکه به منظور گسترش مفهوم ارتباط ، که حالتی جمعی و مدنی دارد، شکل می‌گیرد. همچنین حضوردر اجزای نهاد علم  (برای نمونه: دانشگاه) فقط برای کسب دانایی به معنای مطلق آن نیست، بلکه در آن به قرارگرفتن در متن الگوی رفتاری و رسوم فرهنگی نظر داریم و نه صرفاً شکل مادی و سازمانی آن تا رفتن به دانشگاه به گرفتن مدرک کاغذی خلاصه شود. هیچ مردم‌شناسی نیست که بگوید حتی در جوامع اولیه ـ که سازوکارهای تمدن جدید بر آنها حاکم نبوده ـ نهادهایی بنیادی مانند نهاد خانواده، اقتصاد، مذهب و آموزش و پرورش وجود نداشته است.

معاون برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، افزود: از سوی دیگر، نهاد علم در سنت ایرانی اسلامی، تجلیات بارزی دارد که کتابخانه حتماً یکی از آنهاست. بر این اساس، کتابخانه فقط یک «جا» و «مکان» برای نگهداری کتاب نیست و کتاب نیز مجموعه‌ای از حروف و کلمات نیست، بلکه کتاب یکی از جلوه‌های متن (TEX) است و به همین دلیل، چنان که نشانه‌شناسان گفته‌اند، کتاب (متن نگاشته‌شده/ مکتوب) نوشته‌ای است که امکان تبدیل‌شدن به گفتار زنده را دارد.

وی، در توضیح مفهوم جدید از «متن»، اظهار داشت: در این جا متن (یا همان کتاب)، ایده و گفتمانی است که به هیأت نوشتار درآمده است، چنان که می‌تواند در قالب صدا، آواز، رنگ و تصویر نیز دیده یا شنیده شود؛ بنابراین، موسیقی، نقاشی و سینما نیز نوعی متن (کتاب) است. اگر کتاب فقط آن چیزی نباشد که آن را در کیف یا قفسه می‌گذاریم و نیز اگر کتابخانه فقط محل نگهداری و رده‌بندی کتاب‌ها نباشد، پس ارائه خدمات کتابخانه‌ای نیز فقط محدود به عضو و امانت نیست؛ چرا که مفهوم عضو و امانت فقط در مورد کتاب مادی و کتابخانه فیزیکی مطرح است؛ در حالی که خدمات کتابخانه‌ای ـ ‌اگرچه ثمره‌اش در نهایت به عضو بازمی‌گردد ـ لزوماً منحصر به نوشته و مکان نیست. جالب است که در این تلقی، عضو هم معنای گسترده‌تری می‌یابد. عضو کتابخانه، در معنای رسمی و مصطلح، کسی است که به دلیل داشتن کارت عضویت فعال می‌تواند از موهبت امانت کتاب برخوردار شود. اما در معنای وسیع کلمه، عضو می‌تواند کسی باشد که اساساً از وجود محلی به نام کتابخانه بی‌خبر است. این، کتابدار خلّاق و داری مهارت ارتباطی است که می‌تواند ـ و باید ـ چنین عضوی را با کتابخانه آشنا کرده و برایش خدمات متناسب تعریف کند. سینما هم فقط محل دیدن فیلم نیست؛ چون فیلم را می‌توانیم درخانه هم ببینیم. کتابخانه یک موقعیت است؛ یک وضعیت است؛ یک زیست‌بوم است که می‌تواند نظم اجتماعی تولید کند، خاطره بسازد و مردم را از روزمرّگی نجات بدهد و واقعیت‌های نیک و بد زندگی را برایشان روشن کند.

میرعبداللهی ادامه داد: هرکتابخانه باید متناسب با جامعه خدمت‌گیر، وضعیت اقتصادی، اجتماعی و اوضاع اقلیمی‌اش خدماتش را سازگار کند. حرف زدن درباره کتاب (نه لزوماً خواندن آن که عملی کم‌و بیش فردی است)، قصه‌گویی، شعرخوانی، آموزش خلاق، پژوهش، دیدارا با سلایق گوناگوم مردم، بازی و ارتباط کلامیِ دوسویه و بدون ارتباط مستقیم با کتاب و ... فقط بخش‌هایی از خدماتی است که ارائه درست آنها را لزوماً در دانشگاه یاد نمی‌گیریم و حرفه‌ای شدن در آنها نیازمند علاقه فردی و صرف وقت است؛ و این همان کاری است که از کتابداران کارآشنا و باانگیزه برمی‌آید.

معاون برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، در ادامه و در توضیح نسبت میان نهاد کتابخانه با نهادهای اجتماعی دیگر گفت: نهادها (برخلاف سازمان‌ها) با هم ارتباط ارگانیک و هدفمند دارند. یکی از نهادهای مرتبط با کتابخانه، نهاد اقتصاد است. اگر چه یک بخش از تعریف اقتصاد، ارتباط مستقیمی با تولید، توزیع و مصرف کالا و خدمات دارد، اما بخش مهم دیگرش همان نظام اجتماعی و فرهنگی‌یی است که تولید و مصرف کالا در آن شکل می‎گیرد. این نظام اجتماعی و فرهنگی، حتماً و بی‌تردید، ردّ پای خود را در کتابخانه ـ به معنایی که گفتم ـ می‌یابد. کتابخانه به مردم زندگی می‌آموزد و یک رکن مهم زندگی هم بخش اقتصادی آن است. به دلایل متعد، ما نمی‌توانیم در کتابخانه ابزارها و وسایل مادی تحصیل ثروت را برای عموم فراهم کنیم، اما می‌توانیم منابع اطلاعاتی مرتبط را در اختیا ر آنان بگذاریم، آن را آموزش دهیم، نیازسنجی اقتصادی کنیم، مشورت‌های خرد و کلان بدهیم، مردم را با نمونه‌های موفق کارآفرینی آشنا کنیم، فیزیک کتابخانه را در اختیار صاحبان کسب‌وکار قرار دهیم، مردم را با راه‌ها و چالش‌های  قانونی حوزه کسب‌وکار آشنا کنیم و بسیاری از خامات کسب‌وکارانه دیگر.

میرعبداللهی، در پایان، ضمن بیان این مطلب که دومین همایش بین‌المللی کتابخانه‌های عمومی و کسب‌وکارهای کوچک، عهده‌دار تبیین علمی و اجرایی همین رویکرد جدید از ارائه خدمات در کتابخانه است، گفت: خوشبختانه بخش قابل توجهی از کتابداران، به شکلی داوطلبانه و خودجوش در سال‌های گذشته، در قالب فعالیت‌های آموزشی و ترویجی، به خدمات فراتر از فیزیک کتابخانه از جمله حوزه‌ کسب‌وکار، توجه داشته‌اند.‌ امیدواریم که توجه به گستردگیِ خدماتِ قابل ارائه در کتابخانه‌های عمومی، شامل همه کتابداران شود و به روزهای برگزاری همایش نیز محدود نشود.

در ادامه، محمد محسن رفیعی، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان یزد، با اشاره به این‌که توجه به موضوع نسبت میان کسب‌وکار و کتابخانه‌های عمومی در کتابخانه‌های استان یزد به صورت جسته‌وگریخته قبلاٌ نیز وجود داشته است، گفت: برای نمونه در سال ۱۳۹۷ در کتابخانه سمسار شهرستان مهریز، تولید گیاهان دارویی، نخستین کسب‌وکاری بود که برنامه‌ریزی برای تحقق آن به کسب درآمد برای اعضا منجر شد.

وی ادامه داد: با توجه به ابلاغ نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در خصوص برگزاری دومین همایش بین‌المللی کسب‌وکارهای کوچک، استان یزد برنامه‌ریزی و اقدامات منسجمی را انجام داده است. در ابتدا با همکاری اداره مشارکت‌ها و بر اساس نیاز و مطالبات اعضا و شرایط منطقه، نیازسنجی صورت گرفت و با همکاری دستگاه‌هایی که مربیان مرتبط در اختیار داشتند، رایزنی‌هایی انجام شد و بهترین مربیان به صورت رایگان وارد کتابخانه‌ها شدند.

وی، در توضیح اقدامات دیگر اداره کل استان یزد اظهار داشت: امضای تفاهم‌نامه همکاری با دانشگاه جامع علمی کاربردی، نشست با معاونان پژوهشی دانشگاه‌های استان یزد و امضای تفاهم‌نامه همکاری با سازمان فنی و حرفه‌ای استان، سرآغاز اقدامات ما در کتابخانه‌ها در موضوع همایش بوده است. همچنین مذاکراتی با اداره کل کار و رفاه اجتماعی برای دریافت تسهیلات اشتغال‌زایی (ویژه افرادی که مدرک رسمی فنی و حرفه ای دریافت کرده‌اند) انجام شده است.

در ادامه این نشست حمیده دهقانی، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد و یکی از کارآفرینان استان، به معرفی مفهوم «مربی‌گری کسب‌وکار» (کوچینگ Coaching) پرداخت و گفت: کوچ یا مربی با ایجاد ارتباط مؤثر و پایدار با فرد خدمت‌گیر، تلاش می‌کند به هدف بهبود عملکرد و رضایت افراد دست بیابد. کوچینگ می‌تواند از راه برگزاری رویدادهای مرتبط و متناسب با هر اقلیم‌، خدمت مرتبط  با کتابخانه‌ها و اعضای کتابخانه را ارائه کند. این نوع خدمت، بویژه از این نظر که بسیاری از اعضای کتابخانه‌های عمومی، نوجوانان و افراد پر از ایده و خلاقیت هستند، بسیار مهم و ضروری است. راه‌اندازی کسب‌وکار، نیازمند ایده و فکر خلاقانه است و کتابخانه نیز مرکز دانش و آفرینش ایده است.

حمیده دهقانی با اشاره به این‌که برای راه‌اندازی کسب‌وکار، نیازمند ویژگی‌هایی چون «هوش هیجانی»، «قدرت ریسک‌پذیری»، «تاب‌آوری» و «مدیریت زمان و استرس» هستیم، افزود: ما در دوره‌های مهارت‌های زندگی به افراد چنین آموزش‌هایی را ارائه می‌دهیم.

عباس‌علی جعفری، رئیس دانشگاه جامع علمی کاربردی واحد یزد، با اشاره به رسالت دانشگاه جامع علمی کاربردی اظهارداشت: در حوزه کسب‌وکار، دوره‌های مختلف آموزشی در مقاطع گوناگون در این دانشگاه تعریف شده است. ما رشته‌هایی از قبیل مدیریت کسب‌وکار، مدیریت کسب‌وکار ورزشی و مدیریت کسب‌وکار دیجیتال و راهبر کسب‌وکار داریم که ارتباطی واقعی با نیازهای زیستی جامعه و نیز همایش بین‌المللی نهاد کتابخانه‌ها دارد.

عباس‌علی جعفری به راه‌اندازی مراکز تخصصی استارتاپ اشاره کرد و گفت: این مراکز به دانش‌آموخته‌هایی که دوره‌های آموزش نظری را گذرانده‌اند، کمک می‎کند تا با حضور در چند دوره عملی، وارد بازار کسب‌وکار شوند.

محمدرضا ملک ثابت، عضو هیأت علمی دانشگاه میبد، با تأکید بر این‌که کتابخانه‌های عمومی به مثابه یک نهاد اجتماعی هستند، گفت: باتوجه به اینکه همه می‌توانند به آسانی وارد کتابخانه‌های عمومی شوند و نیز با توجه به ضرورت بازیابی حضور نسل جوان در کتابخانه، برقراری ارتباط صمیمی کتابدار با دانش‌آموزان بسیار مهم و اثرگذار است. کتابداران می‌توانند با ترغیب دانش‌آموزان به خواندن کتاب‌های کارآفرینان موفق داخلی و خارجی، زمینه را برای کارآفرینی نسل جوان در آینده فراهم کنند.

عضو هیأت علمی دانشگاه میبد همچنین اظهار داشت: می‌توان زمینه‌هایی را فراهم کرد که دانش‌‍آموزان علاقه‌مند به فعالیت کسب‌وکارانه، به صورت حضوری، با افراد موفق در زمینه کسب‌وکار دیدار کنند و از تجربیات آنان بهره‌مند شوند.

الهام آقایی، رئیس اداره کتابخانه‌های عمومی شهرستان بافق، با اشاره به این‌که شهرستان بافق یک شهر معدن‌خیز و صنعتی است، گفت: از سال ۱۳۹۶ بر آن شدیم تا با توجه به نیاز مردم منطقه، دوره‌های هنری و خلاقیت برگزار کنیم. در برگزاری این دوره‌ها خوشبختانه از استادان مجرب دعوت کردیم و بیش از نیمی از افرادی که در این دوره‌ها شرکت کردند پس از آن، وارد بازار کار شده و در حال حاضر از نتیجه آن آموزش‌ها کسب درآمد می‌کنند.

محمدعلی غنی پور، کارآفرین و خیّر و بانی برگزاری دوره‌های زیلوبافی در این نشست گفت: از سال ۱۳۷۲ با توجه به وصیت مرحوم پدرم، که خود از زیلوبافان سنتی و مشهور استان بوده است، آموزش زیلوبافی را در روستاها با تأسیس کارگاه‌های سنتی شروع کردم. آن سال فقط ۹ نفر زیلوبافی را بلد بودند، اما در حال حاضر با همکاری کتابخانه‌ها و ارگان‌های مرتبط، تعداد افراد آموزش‌دیده به ۴۰۰ نفر رسیده و همگی وارد بازار کار شده‌اند.

محمدرضا دهقان چناری، مربی آموزش گیاهان دارویی نیز با اشاره به این‌که شهرستان مهریز، از نظر شرایط منطقه‌ای، پوشش گیاهی و آب‌ وهوایی، دارای گیاهان دارویی زیادی است، اظهار داشت: با همکاری مسئولان کتابخانه و مردم بر آن شدیم با برگزاری دوره‌های آموزش تولید گیاهان دارویی در قالب کسب‌وکارهای کوچک، راه کسب درآمد را برای مردم آن منطقه فراهم کنیم.

گفتنی است که افتتاح نمایشگاه صنایع دستی از محصولات تولیدشده توسط اعضای کتابخانه، از حاشیه‌های برگزاری «هفتمین رویداد ملی کسب‌وکار در کتابخانه‌های عمومی» در استان یزد بود.