به گزارش روابط عمومی اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان، سیمین امیری، کتابدار بخش نابینایان کتابخانه عمومی ثامن الائمه(ع) آبادان در گفتگو با ماهنامه پیام زن در شماره ۳۶۴، که در تیرماه ۱۴۰۳ منتشر شد، به تشریح خدمات نهاد کتابخانه های عمومی کشور به اعضای نابینا و کم‌بینا پرداخت. متن این مصاحبه در ادامه آمده است:

مقدمه

خدمات کتابخانه‌ای برای همه اقشار جامعه ضروری است و افراد و گروه‌های خاص نیز به عنوان جامعه خدمت‌گیر، از این حق مستثنا نیستند. دسترسی به اطلاعات و منابع کتابخانه‌ای، زمینه‌ساز رشد و تعالی همه‌جانبه افراد جامعه است. در این میان نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در ارائه خدمات به اقشار نابینا و کم‌بینا اقدامات قابل توجهی داشته است. در حال حاضر، در تمام کتابخانه‌ها، به اعضای نابینا و کم بینا، خدمات ارائه می‌شود و در ۶۵ کتابخانه عمومی کشور، بخش نابینایان ایجاد شده است. این بخش‌ها به تجهیزات مدرن، منابع بریل و گویا، اقلام آموزشی، اسباب‌بازی و سایر موارد موردنیاز مجهز شده‌است. به کارگیری کتابداران نابینا و کم‌بینا و همچنین تشکیل کارگروه تخصصی نابینایان به منظور پیشبرد امور از دیگر اقدامات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در این زمینه است.

از جمله خدمات قابل ارائه به این قشر، امانت منابع گویا و بریل، استفاده از امکانات در محل کتابخانه، برگزاری فعالیت‌های فرهنگی متنوع از جمله: برگزاری جلسات نقد و بررسی کتاب، نشست‌های کتاب‌خوان، نمایشنامه خوانی، محافل ادبی و قرآنی، برگزاری کارگاه‌های آموزشی مانند: آموزش خط بریل، آموزش رایانه و کار با نرم‌افزارهای موردنیاز، آموزش فن بیان و مشاوره‌های روانشناسی، آموزش مهارت‌های متنوع مانند آشپزی، قالی‌بافی، کیف‌دوزی و... را می‌توان نام برد.

سیمین امیری، کتابدار بخش نابینایان کتابخانه عمومی ثامن الائمه(ع) آبادان است. او که یک دهه هفتادی است، چند سالی است کار در کتابخانه را شروع کرده است. خانم امیری فعالیت‌های متنوعی در کتابخانه دارد. گفتگوی ما با سیمین امیری را در ادامه می‌خوانید.

لطفاً در ابتدا خودتان را معرفی کنید؟ متولد چه سالی هستید و چکار می کنید؟

به نام خدا. سیمین امیری هستم. در سال ۱۳۷۳ در آبادان به دنیا آمده‌ام. در سن ۶ سالگی به دلیل بیماری دچار کم‌بینایی و در سال ۱۳۸۶ نابینای مطلق شدم. دارای مدرک تحصیلی کارشناسی علوم تربیتی از دانشگاه پیام‌نور آبادان هستم و از مرداد سال ۱۴۰۱ وارد شغل کتابداری شدم و هم‌اکنون کتابدار بخش نابینایان کتابخانه ثامن الائمه(ع) آبادان هستم.

نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برای اعضای نابینا چه خدماتی را ارائه داده است؟

رویکرد نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، ارائه خدمت به تمام اقشار جامعه است. ارائه خدمات به گروه‌های خاص یکی از دغدغه‌های اصلی نهاد است. تهیه دستگاه برجسته‌نگار هوشمند با همکاری سایر دستگاه‌ها و تجهیز اکثر بخش‌های نابینایان کتابخانه‌های عمومی کشور به این دستگاه، تولید حرفه‌ای کتاب بریل، تأمین کتاب بریل و گویا، تأمین تجهیزات بخش نابینایان و همچنین تهیه اسباب‌بازی‌های هدفمند و سرگرم‌کننده و وسایل‌های کمک‌آموزشی برای کودکان و نوجوانان و برگزاری کارگاه‌های آموزشی مورد نیاز، نشست‌های کتاب‌خوان و فعالیت‌های فرهنگی متنوع، بخشی از این برنامه‌ها است.

از دیگر اقدامات مهم در این عرصه اداره بخش‌های نابینایان کتابخانه‌ها توسط خودِ این عزیزان است. نهاد کتابخانه‌ها از جمله دستگاه‌های پیشرو در این زمینه است که به نسبت فضای فراهم شده، از فرصت حضور عزیزان نابینا یا کم‌بینا بهره‌مند شده‌ است؛ چراکه اعتقاد دارند بهترین افراد برای خدمت‌رسانی به عزیزان نابینا، خودِ آنها هستند.

چه فعالیت‌ها و خدماتی در بخش نابینایان کتابخانه شما ارائه می‌شود؟

برگزاری کارگاه‌های آموزشی، مهارت‌آموزی، اعم از کلاس‌های آموزش صنایع دستی (فرشینه‌بافی، حصیربافی شمالی و جنوبی، ظروف بتنی، شمع‌سازی و...) آموزش خط بریل به افراد نابینا و کم‌بینا، برگزاری نشست‌های کتابخوانی و آموزش نویسندگی، کارگاه کتاب‌درمانی و... گوشه‌ای از فعالیت‌های ما در بخش نابینایان کتابخانه است.

برای جذب اعضای نابینا به کتابخانه چه اقداماتی انجام داده‌اید؟

برنامه‌ریزی و تلاش ما در ارائه خدمات و فعالیت‌ها با محوریت نیاز اعضا تعریف می‌شود. در این راستا سعی شده بر اساس خواسته و نیاز توان‌خواهان برنامه‌ها و دوره‌های آموزشی تدارک و اجرا شود. علاوه بر این در خلال برگزاری کلاس‌های آموزشی، به منظور پر کردن اوقات فراغت و همچنین افزایش روحیه و نیروی انگیزشی اعضا، تفریحات مناسبتی بر اساس علایق اعضا برنامه‌ریزی می‌شود.

از جمله دیگر فعالیت‌ها برگزاری مسابقات کتابخوانی، برگزاری جلسات پرسش و پاسخ، برگزاری دوره‌های آموزشی به خصوص آموزش خط بریل، برگزاری نمایشگاه‌های صنایع دستی، برگزاری اردوی تفریحی و... است.

چه پیشنهادهایی در خصوص ارائه خدمات مطلوب‌تر به گروه‌های خاص به ویژه نابینایان عزیز در سطح کلان دارید؟

از جمله پیشنهادها در سطح کلان در این خصوص در نظر گرفتن فضایی برای به اشتراک‌گذاری تولیدات مربوط به بخش‌های نابینایان در کشور به منظور دسترسی آسان به منابع تولیدی، تجهیز بخش نابینایان به بازی‌های فکری و اسباب‌بازی (ویژه کودکان نابینا)، توجه به تجهیزات سخت‌افزاری بخش‌های نابینایان در کتابخانه‌های دور از مرکز استان، تأمین و ارسال منابع بریل و گویا به صورت مستمر، ارزیابی عملکرد کتابداران نابینا بر اساس معیارهای ویژه بخش نابینایان و... است. به حمدالله نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در این خصوص گام‌های ارزشمندی برداشته است.

چه چالش‌هایی در جذب اعضای نابینا در کتابخانه‌ها دارید؟

یکی از چالش‌های نابینایان در مراجعه به کتابخانه، مشکل رفت و آمد آنها است. تعدادی از اعضای نابینا برای رفت و آمد نیاز به همراه دارند. همچنین تعداد منابع بریل در بعضی از بخش‌های نابینایان بسیار محدود بوده و از آنجایی که متون چاپ شده با خطوط بریل با چند بار استفاده مستعمل می‌شوند نیاز است مجدداً تامین منابع صورت گیرد. البته نهاد در این حوزه نیز فعالیت زیادی دارد و طی سال‌های اخیر، تعداد منابع بریل در کتابخانه‌ها به صورت قابل ملاحظه‌ای رو به افزایش است. حتی مراکز تولید کتب بریل نیز راه‌اندازی شده است.

یکی دیگر از دغدغه‌ها در حوزه نابینایان، تضعیف و از بین رفتن آموزش خط بریل است که در درازمدت به ضرر جامعه نابینایان کشور است. الحمدلله در کتابخانه‌هایی که مجهز به بخش نابینایان است، اهتمام در آموزش خط بریل وجود دارد.

علاوه بر کتابداری فعالیت شاخصی داشته‌اید؟

علاوه بر فعالیت به عنوان یک کتابدار، آموزش خط بریل و همچنین راه‌اندازی کارگاه خط تولید خوراکی مانند بسته‌بندی خرما و سبزیجات معطر، شیرینی‌جات سنتی از دیگر فعالیت‌های من است. همچنین در شش دوره، موفق به کسب مقام اول کشوری در ورزش دو و میدانی ویژه نابینایان شده‌ام و مقام بهترین بازیگر زن در جشنواره رویش استانی تئاتر را کسب کرده‌ام. از دوره دبیرستان با توجه به علاقه‌­ای که داشتم، نوشتن را آغاز کردم و توانستم دلنوشته‌هایم را مکتوب کنم. در حال حاضر تلاش می‌کنم که بتوانم آنها را به چاپ برسانم.

به نظر شما علاوه بر نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، سازمان‌های دیگر با انجام چه فعالیت‌هایی می‌توانند در ارائه خدمات به افراد دارای آسیب بینایی کمک کنند؟

نهادهای دیگر بر اساس وظایف سازمانی خود می‌توانند در ارائه خدمات رایگان، تأمین مواد اولیه با هدف کارآفرینی و تولید صنایع دستی با ما همکاری کنند. سازمان بهزیستی در تأمین کاغذ کتاب بریل، تأمین سرویس رفت و برگشت اعضای نابینا و حتی همکاری در تأمین تجهیزات مورد نیاز بخش نابینایان می‌تواند با نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور همکاری داشته باشد.

چرا شغل کتابداری را انتخاب کردید؟ این شغل برای شما محدودیت‌هایی نداشت؟

واقعیت این است که کتابداری می‌تواند با آموزش و پرورش افراد را هدایت کند. معلمی و کتابداری در یک راستا فعالیت می‌کنند. هر دو با هدف ارتقا و ارائه خدمات به جامعه گام برمی‌دارند و در نهایت موجب پیشرفت جامعه می‌شوند. من عاشق کتابداری شده‌ام زیرا علمی پایان‌ناپذیر است و برای افرادی که با عشق به کتاب و خدمت، به شغل کتابداری وارد می‌شوند، هیچ محدودیتی نخواهد بود.

شعار امسال جهش تولید با مشارکت مردم است آن طور که ما می‌دانیم نهاد کتابخانه‌ها در این راستا از چندی قبل در حوزه کسب‌وکارهای کوچک فعالیت‌هایی را انجام داده است. شما هم در کتابخانه‌تان در این حوزه کاری انجام داده‌اید؟

کتابخانه‌ها در ایران امروز فقط محل امانت دادن کتاب نیستند و خدمات بسیاری در کتابخانه‌ها به اعضا ارائه می‌شود. یکی از طرح‌های خوب نهاد کتابخانه‌ها، «کتابخانه‌های عمومی و کسب‌وکارهای کوچک» با هدف حمایت از کسب‌وکارهای خرد است. در این حوزه هم در کتابخانه ما فعالیت‌های خوبی انجام شده است. در سال ۱۴۰۲ انواع کلاس‌های مختلف از جمله حصیربافی و فرشینه‌بافی در کتابخانه برگزار شد. اعضا در کتابخانه و در منزل محصولات خودشان را تولید کردند. سپس در منطقه آزاد اروند غرفه‌ای به مدت دو هفته برقرار شد و محصولات تولید شده را آنجا عرضه کردیم. استقبال خوبی از این طرح شد که اشتغال‌زایی را به دنبال داشت.

من در بخش نابینایان کتابخانه ثامن الائمه علیه السلام آبادان با هدف توانمندسازی اعضای نابینا و کم‌بینا با کمک مربیان هر حوزه کلاس‌های آموزش مهارت‌های زندگی، مهارت‌های اجتماعی، فعالیت فکری و بدنی برگزار کردم. همچنین کلاس‌های آموزشی در خصوص آموزش هنرهای صنایع دستی (فرشینه‌بافی، حصیربافی شمالی وجنوبی، ظروف بتنی) با هدف راه‌اندازی کسب‌وکارهای کوچک و اشتغال‌زایی و کارآفرینی معلولین از جمله فعالیت‌های بنده در این خصوص بوده است. همانطور که گفتم پس از گذراندن دوره‌های آموزشی با موضوعات ذکر شده، کارهای هنری اعضای کتابخانه در نمایشگاه بزرگ خانواده اروند در معرض دید و فروش عموم قرار گرفت و با استقبال گسترده‌ای روبرو شد.

جالبترین خاطره‌تان از ایام  فعالیت در کتابخانه چیست؟

می‌توانم به روزی اشاره کنم که به مناسبت روز کتاب و کتابخوانی، گروهی از نویسندگان برتر شهرم در کتابخانه دور هم گرد آمدند و از برنامه آینده‌شان سخن گفتند. این باعث افتخارم بود و در وجود من مانند خورشیدی درخشید.

از شما تشکر می‌کنیم. اگر نکته دیگری باقی مانده است، در خدمتتان هستیم.

من هم از شما ممنونم. امیدوارم در کتابخانه شاهد حضور افراد بیشتری باشیم. همه تلاش من و همکارانم این است که بتوانیم به افراد بیشتری خدمات کتابخانه‌­ای ارائه کنیم. از همین جا از همه کسانی که هنوز عضو کتابخانه نشده‌اند، دعوت می‌کنم برای عضویت به کتابخانه مراجعه کنند.