به گزارش روابط عمومی اداره کل کتابخانه های عمومی استان مرکزی، نشست تخصصی «عاشورا در هنر نمایش» با حضور اسماعیل مجللی، شبیه خوان، نویسنده، پژوهشگر تعزیه و مولف کتاب «شبیه نامه»؛ عباس خسروانی، عضو شورای اسلامی شهر اراک و جمعی از تعزیه خوانان و دوستداران کتاب و کتابخوانی در سالن شهدای مدافع حرم کتابخانه عمومی دکتر حصیبی شهر اراک برگزار شد.

 اسماعیل مجللی در این نشست گفت: تعزیه هنری اصیل و یک نمایش آیینی است. با وجود اینکه تعزیه بازمانده ای از گذشته قومی و مذهبی ما و هنری مختص به کشور و فرهنگ خودمان است ولی کمتر دیده می شود که پژوهش و تحقیقی کامل و جامع در خصوص آن انجام شده باشد.

وی افزود: از سال ۱۳۸۹ اقدام به تحقیق و پژوهش برای تالیف کتاب «شبیه نامه» کردم و تا سال ۱۳۹۶ به این کار ادامه دادم. این کتاب نخستین و تخصصی ترین کتاب پژوهشی تعزیه است؛ در این کتاب به حوزه های مختلفی چون مرثیه سرایی در عزای امام حسین(ع) در ادبیات کهن فارسی، زمان و مکان دقیق شکل گیری تعزیه خوانی در ایران، عزاداری ها و سوگواری های نمایشی با محوریت عاشورا در مناطق مختلف کشور، علل و عوامل پیدایش تعزیه، بررسی وضعیت ادبیات، نمایش، موسیقی، معماری و نقاشی ایران در هنگام شکل گیری تعزیه، نقش زنان، میرزاها، ملاهای مکتبدار، خوانین، ارباب ها و سایر تیپ های عمومی در شکل گیری تعزیه، تعزیه خوانی در میان ترک ها، اعراب، اقوام لر و سایر اقوام ایرانی و ۳۱ استان کشور از گذشته تا امروز، شباهت داستان های و قصه های سنتی ایران با تعزیه، اجرای تعزیه های سیار، کیفیت تعزیه خوانی در شهرها و روستاها، شاعران نسخه های تعزیه، آرای متفکران، منتقدان ادبی و اندیشمندان قرن بیستم در تعزیه، انطباق تعزیه ایران با تراژدی های یونان باستان، نمایش های قرون وسطی، میسترهای فرانسه و میرآکل های انگلیس، نقش انقلاب اسلامی در پیشبرد تعزیه و صدها نکته ناگفته و ناشنیده از تعزیه، پرداخته شده است.

مؤلف کتاب «شبیه نامه» گفت: در خصوص تعزیه در سال های اخیر هیچ پژوهشی انجام نشده؛ بنابراین اغلب منابع قدیمی هستند و همان ها هم در بازار وجود ندارند. اغلب کتاب هایی هم که در حال حاضر در حوزه تعزیه تألیف می شود، مربوط به نسخه های تصحیح شده است و تاکنون کار پژوهشی به طور کامل در این خصوص انجام نشده بود و منابع کامل و دقیق در اختیار علاقه مندان و تعزیه خوانان نبود.

این پژوهشگر تعزیه ادامه داد: نبود این منابع باعث شده بود تا اظهارنظرهای مختلفی که اغلب پشتوانه علمی نداشت و بیشتر بر پایه حدس و گمان بود از سوی برخی تعزیه خوان ها عنوان شود. بنابراین بر خود دیدم تا به بررسی این ادعاها و اظهار نظرها در این کتاب بپردازم که بیشتـر آنها را با دلیل و مدرک مستند و علمی مورد نقد قرار داده و رد کرده ام.

مجللی توضیح داد: در خصوص تعزیه نکات و مطالبی وجود دارد که تاکنون در هیچ کتاب و منبعی نیامده است. در این کتاب نزدیک به ۲۰۰ تا ۳۰۰ نکته جدید آورده شده است.

وی با بیان اینکه یکی از بخش های مهم کتاب پرداخت به تعزیه در مناطق و استان های مختلف کشور است، گفت: در این بخش نحوه اجرای تعزیه در هر استان به طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفته، به بررسی تعزیه در میان اقـوام و استان های مختلف از گذشته تا امروز پرداخته شده و نقاط ضعف و قدرت، ویژگی های منحصر بفرد، افراد تأثیرگذار هر منطقه آورده شده است.

این پژوهشگر و محقق اراکی گفت: تعزیه ایران مانند تابلوی رنگارنگی است که هر استان یک بخش از آن را رنگ آمیزی کرده است؛ حالا ممکن است نقش هر استان در آن متفاوت باشد و در این تابلو رنگارنگ پررنگ یا کمرنگ باشد.

مجللی توضیح داد: اهمیت این بخش از آن جهت است که گاه دیده می شود برخی ادعا می کنند که استان و منطقه آن ها مهد تعزیه است در حالی که ادعاها و اظهار نظرها بدون مدرک، سند و پیشینه علمی است؛ ولی این بررسی نشان می دهد که تعزیه مختص به کل ایران است نه یک استان یا قوم خاص در واقع کلیت اجرای تعزیه در تمام مناطق ایران یکی است و تنها در برخی جزئیات تفاوت هایی وجود دارد.

این پــژوهشگر اراکی در خصـوص برخی از بخش های دیگر کتاب گفت: یکی از بخش های کتاب به بررسی شباهت داستان و قصه های سنتی ایران با تعزیه و وجه شباهت و افتراق آن پرداخته است. بررسی های این بخش نشان می دهد که ساختار تعزیه شبیه ادبیات داستانی است.

وی ادامه داد: سعی شد در این کتاب به تاریخ مشخص و دقیقی از آغاز تعزیه با توجه به بررسی ادبیات، هنر، نمایش، موسیقی، معماری و هنری ایران برسیم که با توجه به منابع و بررسی های انجام شده این هنر مربوط به قرن نوزدهم و دوره قاجار است.

مجللی ادامه داد: برای نوشتن این کتاب ۳۸۰ تا ۳۹۰ مجلس مطالعه شده و در کنار آن ها وقف نامه، یادداشت های مختلفی در مناطق متفاوت کشف و مکتوب شد. همچنین نزدیک به ۲۵۲ منبع کتابخانه ای مورد بررسی قرار گرفت تا به بخش های مختلف و زوایای پرداخته نشده تعزیه ایران، بپردازیم.

وی در پایان خاطرنشان کرد: من مطمئن هستم علاقه مندان به تعزیه با خواندن این کتاب دیگر به هیچ منبع دیگری نیاز ندارند و مهم تر اینکه در این کتاب به طور کامل ثابت کرده ایم که تعزیه یک هنر است.