به گزارش روابط عمومی اداره کل کتابخانه‌های عمومی خوزستان، نخستین «رویداد ملی کتابخانه‌های عمومی و کسب و کارهای کوچک» با حضور سیدباقر میرعبداللهی، معاون برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، سجاد محمدیان مدیرکل پژوهش و آموزش نهاد، عباس حسین‌زاده مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان، استادان دانشگاه، کتابداران و صاحبان تجارب کسب و کار روز شنبه ۲۶ آذرماه در کتابخانه مرکزی خوزستان برگزار شد.
سیدباقر میرعبداللهی، معاون برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در این نشست با تأکید بر این نکته که رویکرد خدمات‌محوریِ کتابخانه‌های عمومی، برنامه حتمی نهاد است افزود: در همین راستا دومین همایش بین‌المللی نهاد با موضوع «کتابخانه‌های عمومی و کسب و کارهای کوچک» در مهرماه سال آینده در مشهد برگزار می‌شود. این همایش شامل دو برنامه مهم جانبی است که مقصود از برگزاری آنها توجه‌دادن مخاطبان به این نکته است که رویکرد پژوهشی نهاد، نیازمحور و مبتنی بر کاربردهای کتابخانه‌ای و اجتماعی است. یکی از این دو برنامه جانبی، برگزاری «۹ رویداد ملی در حوزه کسب وکارهای کوچک» در ۹ کتابخانه مرکزی نهاد است که نخستینِ آنها در کتابخانه ملی استان خوزستان برگزار می‌شود.
معاون برنامه‌ریزی نهاد همچنین گفت: امروزه همه استادان کتابداری، کتابخانه را سازمانی دارای کارکردهای متنوع می‌دانند که امانت کتاب و استفاده کتاب‌محور از فضا فقط یکی از این کارکردهاست. نگاه قدیمی به کتابخانه عمومی به عنوان «مجموعه‌ای از کتاب‌ها» دستخوش تغییر شده است. کتابداران و مدیران برای تحقق این ضرورت باید توجه کنند که کارکرد اجتماعی کتابخانه ربط محکمی با نیاز جامعه دارد. به عبارت دیگر، «اجتماعی‌بودن» اساساً به این معنای مرتبط‌بودن با نیازهای واقعی جامعه است.
وی افزود: یکی از مهم‌ترین نیازهای جامعه امروز ما نیاز مالی برخاسته از تنگناهای اقتصادی است. نقش کتابخانه عمومی، هم در ایجاد موقعیت‌های دلخواه مالی و هم در توسعه برخورداری‌های مالی برای شهروندان، نقشی است که کمتر تبیین شده است. همایش بین‌المللی «کتابخانه‌های عمومی و کسب و کارهای کوچک» و ۹ رویداد جانبی آن به دنبال تبیین این ضرورت علمی و اجتماعی است. به این منظور باید شرایط را به گونه‌ای در کتابخانه‌ها تغییر دهیم تا فعالان و متقاضیان کسب و کار بتوانند اطلاعات یا خدمات و حمایت‌های لازم را برای ورود به حوزه کسب و کار از کتابخانه‌ها دریافت کنند.
میرعبداللهی اظهار داشت: در ایران سالانه بیش از ۱۲۰ هزار نسخه کتاب چاپ می شود که نیمی از این کتاب ها چاپ دوم، بخشی از آنها کمک‌درسی، تخصصی و بخشی نیز عناوینی هستند که به دلیل ضعف محتوا و فرم قابل توصیه نیستند. از میان عناوین باقیمانده، نهاد کتابخانه‌ها، به دلیل محدودیت منابع مالی و محدودیت فضا، قادر به خرید گسترده نیست. در چنین وضعیتی، راه چاره پویایی و پایایی کتابخانه، تحقق ایده «خدمات‌دهیِ کتابخانه به مثابه سازمان اجتماعی» است. انگیزه برگزاریِ همایش بین‌المللی «کتابخانه‌های عمومی و کسب و کارهای کوچک» و رویدادهای جانبی آن نیز معرفی و برجسته کردن همین ایده است.
معاون برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور گفت: تلاش می‌کنیم این همایش، محدود به ارائه نظریه و مقاله نشود و به معرفی مدلی نظری و بومی برای کسب و کارهای محلی بینجامد. برای اینکه این تغییر روش را در کتابخانه‌ها شاهد باشیم تنها برگزاری یک همایش کافی نیست و نیاز به همراهی نخبگان دانشگاهی، مدیران و کتابداران داریم.
کتابخانه‌ها در حوزه کارآفرینی بر توان نرم بیش از توان سخت تمرکز کنند
همچنین در این نشست دکتر محمدحسن عظیمی، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز اظهار داشت: کتابخانه‌ها برای فعالیت در حوزه کارآفرینی باید بر توان نرم خود ـ و نه الزاماً بر ظرفیت سخت‌افزاری خود ـ تمرکز کنند.
وی در تشریح کارآفرینی گفت: کارآفرینی فرایندی است که با ایجاد محیط کسب وکار باعث تغییر و تحول از طریق نوآوری می‌شود و بانی آن افرادی هستند که فرصت‌های اقتصادی را درمی‌یابند و یا خود چنین فرصت‌هایی را می‌آفرینند و خالق ارزش‌هایی برای خود جامعه می‌شوند؛ بنابراین، کارآفرینی یعنی آفرینش فرصت‌هایی فراتر از منابع و امکاناتی که هم اینک در اختیار داریم.
عظیمی در توصیف افراد کارآفرین گفت: افراد حقیقی که متقاضی تأسیس واحدهای جدید کسب وکار باشند و افراد حقوقی شامل شرکت‌ها، دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی، بنیادها، سازمان‌ها، بیمارستان‌ها، مدرسه‌ها، تعاونی‌ها و هر نهاد حقوقی که خواهان تأسیس یک واحد کسب وکاری باشند، می‌توانند جزو کارآفرینان باشند. هرچند داشتن « رؤیاهای بزرگ» را می‌توان یکی از مشخصه‌های کلیدی کارآفرینان به شمار آورد، اما کارآفرینان واقعی کسانی هستند که می‌توانند رؤیاهای بزرگ را در عرصه‌های اقتصادی پیچیده و پرمخاطره به واقعیت تبدیل کنند.
عظیمی برخی الزامات توسعه کارآفرینی را وجود حمایت مالی، وجود سیاست‌های ملی/ منطقه‌ای حمایتگرانه و وجود زیرساخت‌های اثربخش کارآفرینی دانست و ادامه داد: هیچ استاد دانشگاه، مخترع و مبتکر یا جوان مشتاقی که رؤیای تأسیس شرکت و یا ایجاد شغل را در سر می‌پروراند، لزوماً به دانش و مهارت کارآفرینی مجهز نیست. دانش، بینش و مهارت‌های لازم برای کارآفرینی باید از طریق برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی در دسترس مشتاقان قرار گیرد که شرکت در این برنامه‌های آموزشی باید مجانی و یا بسیار کم هزینه باشد.
عظیمی نقش کتابخانه‌ها در کارآفرینی را شامل تربیت کارآفرین، تأمین کارآفرین، حمایت از کارآفرین، فرصت‌سازی، فهرست کردن و شناسایی ظرفیت‌های بومی از طریق ارتباط با سازمان‌ها و نهادهای متولی و ایجاد بانک اطلاعاتی جامع دانست و در خصوص ایجاد زمینه‌های لازم برای استمرار کار گفت: تربیت نیروی کتابدار لازم، تأمین و تدارک منابع اطلاعاتی لازم، شناسایی و دسترس‌پذیرکردن پایگاه‌های اطلاعاتی و دانشی، تولید و تهیه منابع آموزشی و دانشی مشاغل کوچک و خانگی، تدوین و طراحی مقررات داخلی مطابق نیازهای جدید و بر اساس اسناد بالادستی باید مدنظر قرار گیرد.
وی همچنین حوزه حضور و فعالیت کتابخانه‌ها در کارآفرینی در بخش قانونی را شامل شناسایی و معرفی سازمان‌های قانونی موظف به کارآفرینی، شناسایی و معرفی قوانین و مقررات مربوط به کار و کارآفرینی، شناسایی و معرفی واحدها و سازمان‌های مرتبط با کار و ارائه مشاوره های حقوقی با بهره‌مندی از توانمندی‌های محیطی بیان کرد. در حوزه اجتماعی نیز کمک به شناخت بازار کار، کمک به شناخت مخاطبان و مشتریان کار، کمک به شناخت عوامل موثر بر رشد و تقویت و یا شکست کار، کمک به شناخت اصول شراکت و سرمایه‌گذاری، کمک به شناخت مسیرهای دریافت وام و تسهیلات، کمک به شناخت بسترهای عرضه کالا و محصول را از جمله حوزه‌های حضور و فعالیت کتابخانه‌ها در کارآفرینی عنوان کرد.
کسب و کارهای کوچک ۷۸ درصد از اشتغال کشور را شامل می‌شود
همچنین در این نشست منصور کوهی رستمی، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز در خصوص اهمیت کسب و کارهای کوپک گفت: کسب و کارهای کوچک از این جهت مهم هستند که محرک نوآوری و رشد هستند و باعث ایجاد مشاغل معنادار، ایجاد شغل به صورت محلی، گردش پول در جوامع محلی و کاهش فقر می‌شوند.
وی با اشاره به آمار جهانی کسب وکارهای کوچک در آمریکا و اروپا بیان کرد: در ایران بر اساس آخرین اطلاعات منتشرشده از مراکز علمی و مراکز آمار، از مجموع ٢٤ میلیون و ٥٠٠ هزار نیروی کار مشغول در کشور، در حدود ١٩ میلیون و٣٠٠ هزار نفر در بنگاه‌های کوچک و متوسط که کمتر از ٥٠ نفر هستند، فعالیت دارند و تنها ٥ میلیون و ٢٠٠ هزار نفر در بنگاه‌های بزرگ مشغول به کارند؛ درواقع بنگاه‌های کوچک و زودبازده، سهم ٧٨ درصدی در اشتغال کشور را دارند.
این مدرس علم اطلاعات و دانش‌شناسی درباره نقش کتابخانه‌های عمومی در کسب و کارهای کوچک گفت: در این خصوص پیشنهاد می شود که تولید و خلق محتوای اطلاعاتی مناسب برای کسب و کارهای کوچک، توسعه منابع کتابخانه‌ای برای کسب و کارهای کوچک، اجرای برنامه‌های هدفمند برای صاحبان کسب و کار، توسعه متحدین راهبردی در کسب و کارهای محلی و افزایش مجموعه منابع الکترونیکی کسب و کارهای کوچک در کتابخانه ها صورت پذیرد.
کتابخانه‌ها باید به مکانی خدمات‌رسان در جامعه تبدیل شوند
عباس حسین زاده، مدیرکل کتابخانه های عمومی خوزستان نیز در این نشست بیان کرد: کتابخانه‌ها باید به مکانی خدمات رسان در جامعه تبدیل شوند.
وی با بیان اینکه از چند سال گذشته رویه و نگرش کتابخانه‌های عمومی و نوع مطالبه مردم از آنها تغییر کرده و کتابخانه‌ها در معرض تبدیل به پایگاه‌های فرهنگی و اجتماعی هستند، گفت: کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان ظرفیت ارائه خدمات به متقاضیان کسب و کار را دارند.
حسین زاده اظهار داشت: بر اساس نوع نیاز در حوزه ایجاد اشتغال، تلاش خواهد شد تا از ظرفیت کتابخانه‌های خوزستان برای حمایت از فعالان و متقاضیان کسب و کار استفاده شود. استفاده از کتابخانه‌ها تنها برای مطالعه دیگر قابل قبول نیست و این اماکن باید به فضایی برای ارائه خدمات به جامعه تبدیل شود. در این شرایط اقتصادی در نظر داریم تا از ظرفیت کتابخانه‌ها برای حمایت از متقاضیان کسب و کار به شکل‌های مختلف از جمله ایجاد شرایط برای دریافت تسهیلات، پیگیری از طریق دستگاه‌های مختلف، راهنمایی فعالیت در این حوزه و برگزاری نشست‌هایی با موضوع اشتغال استفاده کنیم. کتابخانه‌ها می‌توانند با تسهیل‌گریِ شرایط کسب و کار، موقعیت مناسبی را برای متقاضیان و یا صاحبان این حوزه فراهم کنند.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی خوزستان گفت: ایجاد و گسترش خدمات در حوزه کسب و کار شاید در آینده به شرح وظایف کتابداران اضافه شود.
در نشست «نخستین رویداد ملی کسب و کار در کتابخانه‌های عمومی»، فاطمه خالدی‌زاده، مسئول کتابخانه عمومی شهید حداد عادل شهرستان آبادان، گفت: حصیربافی یکی از قدیمی‌ترین صنابع دستی آبادان است و این شهرستان به دلیل موقعیت جغرافیایی خود و وجود نخلستان، سندی ماندگار از هنر دستان زنان روستایی و شهری این منطقه است.
خالدی زاده با بیان اینکه هر کتابخانه با توجه به موقعیتی که در آن قرار دارد، منحصربه‌فرد است و بهترین کار، آگاهی از اقتصاد محلی و شناسایی نیازهای منطقه‌ای آنهاست، گفت: با توجه به اینکه کتابخانه عمومی شهید حداد عادل در کوی ذوالفقاری واقع شده و این منطقه، نسبت به سایر مراکز شهرستان، دارای بافتی بومی و سنتی است و از لحاظ اقتصادی نیز مردم متوسط و کم برخوردار هستند، لذا انتخاب کارگاه آموزش حصیربافی با این هدف برگزار شد.
وی ادامه داد: در این منطقه اغلب زنان خانه‌دار و یا سرپرست خانواده در بازارهای محلی شهرستان به بافت و فروش این محصولات می پردازند و با توجه به ارزان و در دسترس‌بودن مواد اولیه، کتابخانه این امکان را داشت که کسب و کاری را معرفی کند که ویژه این منطقه و متناسب با حداقل امکانات اقتصادی منطقه ذوالفقاری برای کسب درآمد باشد.
خالدی‌زاده همچنین ضمن معرفی نقش کتابخانه در حمایت از کسب و کارهای کوچک گفت: کتابخانه به عنوان نهادی اجتماعی، منابع اطلاعاتی و آموزشی را به همه ارائه می‌دهد و با توجه به اینکه مکانی عمومی است می‌تواند به عنوان واسطه، باعث اتصال صاحبان کسب و کار با گروه‌های تسهیل‌گر باشد و از صاحبان کسب و کار حمایت کنند.
ایجاد کسب و کار کوچک از صفر تا صد در کتابخانه
همچنین در این نشست کیمیا اندیشمند، کتابدار کتابخانه ثامن‌الائمه آبادان گفت: با تغییرات جوامع، توجه به توسعه اقتصادی، به‌ویژه کسبوکارهای کوچک، بسیار حائز اهمیت شده است. کتابخانه‌های عمومی با گستره فعالیت محلی می‌توانند نقش پررنگی در توسعه کسبوکارهای محلی داشته باشند، چراکه هیچ مرکزی به اندازه کتابخانه‌های عمومی، نمی تواند شناخت خوبی از وضعیت محیط و منطقه خود داشته باشد.
وی افزود: ما در کتابخانه‌ها افراد با تجربه زیادی را می‌شناسیم که کسبوکارهای کوچکی را از صفر تا صد ایجاد کرده‌اند و به‌واسطه گفت‌وگو با اعضا و شناخت نیازهای آموزشیِ‌شان، جلوه‌های تعامل بین کتابدار و عضو محسوب می‌شوند. علاوه بر این، کتابخانه‌ها با امکاناتی همچون، منابع، فضا و رایانه می‌توانند به‌خوبی از مشتاقان راه‌اندازی کسبوکارهای محلی حمایت کنند. هدف ما در کتابخانه ثامن‌الائمه، علاوه بر حمایت از صاحبان مشاغل کوچک و کارآفرینان، توسعه و پیشرفت حوزه نفوذ کتابخانه‌ها با شیوههای نو بود.
اندیشمند گفت: در آبان سال جاری در کتابخانه عمومی ثامن‌الائمه، کارگاه پرورش پرنده‌های خانگی و هنرهای خانگی برگزار شد. پیش از این در فاصله چند متری کتابخانه یک پارک پرورش پرندگان وجود داشت که بسیاری از اعضای کتابخانه علاقه‌مند به بازدید و پرورش پرنده بودند. همچنین با توجه به اینکه پرورش پرندگان زینتی، به دلیل مزایایی مانند درآمدزایی بالا، داشتن بازار عرضه و تقاضای خوب، کم‌دردسر بودن پرورش در مقایسه با سایر ماکیان و نیاز به سرمایه و تجهیزات اندک، توانسته مقبولیت گسترده‌ای در بین افراد جامعه پیدا کند، همین موضوع باعث شد ما امکان لازم را برای تشکیل این کسب‌وکار در کتابخانه عمومی شهرستان آبادان فراهم آوریم.
این کتابدار ادامه داد: پس از جذب مربی، تبلیغات شهریِ درون و برون کتابخانه‌ای شامل طراحی بنر و بروشور و تراکت تبلیغاتی و تبلیغ در فضای مجازی انجام شد.
وی افزود: دو کارگاه برگزارشده در کتابخانه با استقبال بسیاری مواجه شد و قرار شد این کارگاه‌ها به صورت مستمر برگزار شود. در کارگاه‌های برگزارشده در کتابخانه به دنبال دستیابی به مدل‌های موفق بودیم و متوجه شدیم هر کتابخانه منحصربه‌فرد است و بهترین کار، آگاهی از اقتصاد محلی و نظرسنجی از صاحبان کسبوکارهای جامعه خودمان برای شناسایی نیازهای آنهاست.
حصیربافی کسب و کاری بومی در آبادان
فرزانه نژادعبداللهی، مربی کارگاه آموزش حصیربافی نیز در ادامه نشست، ضمن معرفی هنر حصیربافی گفت: مواد اولیه حصیربافی، به نسبت موقعیت‌های جغرافیایی، متفاوت است. در آبادان به خاطر وجود نخل و نخلستان، با استفاده از برگ درخت خرما، رنگ‌های مصنوعی و ابزارهای ساده دیگر، این محصول ساخته می شود و به طور عمده با دو روش «مارپیچ و در هم تنیده» یا «مشبک بافته» و در قالب محصولات مختلفی چون زیرانداز، سفره حصیری، جارو و زنبیل تولید می‌شود.
وی در پایان از نقش کتابخانه عمومی شهیدحداد عادل به عنوان محیطی قابل اطمینان و تاثیرگذار در معرفی این کسب‌وکار در قالب کارگاه‌های آموزشی و برپایی نمایشگاه فروش صنایع دستی حصیربافی، تشکر کرد.
همکاری خوب کتابخانه های عمومی برای راه اندازی کسب و کار
همچنین نگین اندیشمند، صاحب کسب‌وکار در این نشست گفت: با توجه به گران‌بودن مواد اولیه لازم برای خلق و ایجاد یک اثر هنری و گران‌بودن محصول کار، در کارگاه جعبه‌سازی و نقاشی روی شیشه سعی شد با استفاده از ابزار و وسایل دورریز و غیرقابل استفاده، در منزل کارگاه آموزشی شکل گیرد. این کارگاه که با استقبال خوب نوجوانان مواجه شد باعث ترویج آثار هنری و فروش بیشتر برای مربی دوره نیز شد.
وی افزود: خوشبختانه کتابخانه‌های عمومی نیز در این مسیر همکاری خوبی با ما داشته و زمینه برگزاری کارگاه آموزشی و توسعه کار و همچنین برگزاری نمایشگاه را فراهم آوردند.
کتابخانه های عمومی امکان مناسبی برای معرفی کسب و کارهای کوچک
محمدصادق اندیشمند، صاحب تجربه کسب‌وکار در کتابخانه‌های عمومی نیز در این نشست گفت: پرورش پرندگان زینتی جزو مشاغل سخت است که برای نتیجه‌دادن، به بردباری و پشتکار بسیار نیاز دارد. برای پرورش پرندگان نباید به آنها به عنوان محصول نگاه شود، بلکه هدف باید تربیت و دوستی با این پرندگان باشد. نباید زندگی یک جاندار را به خطر انداخت و صرفاً به عنوان ابزار کسب درآمد به آن نگاه کرد.
اندیشمند گفت: در این مسیر سعی و خطای بسیاری داشتم و پس از ۱۵ سال به ثبات کاری رسیدم و توانستم با پرندگان مأنوس شوم و خوشبختانه در کنار کار، درآمد خوبی نیز داشته باشم.
وی بیان کرد: کتابخانه‌های عمومی امکان مناسبی برای معرفی این شغل را برای من فراهم کردند و امیدوارم جوانان راغب به این کار، پس از آشنایی با نحوه پرورش پرندگان و با درنظرگرفتن شرایط بومی و جغرافیایی، این کار را انجام دهند و باعث آزار و اذیت هیچ موجود جانداری نشوند.