به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، مهدی رمضانی، دبیرکل نهاد طی سفر به استان خوزستان، ۷ خردادماه با کتابداران این استان دیدار و گفتگو کرد.
مهدی رمضانی ضمن تبریک دهه کرامت و ولادت حضرت علی ابن موسی الرضا(ع)، از حضور در جمع کتابداران استان خوزستان ابراز خرسندی کرد و گفت: گستره کار ما به وسعت کشور است و امروز توفیق حاصل شد تا در جمع همکارانمان در استان خوزستان باشیم. امروز برایم خاطره‌انگیز خواهد بود و امیدوارم شما نیز از تشکیل این جلسه خرسند باشید.
وی اظهار داشت: برای اداره مجموعه کتابخانه‌های عمومی در کشور الزاماتی وجود دارد؛ دستگاه و فضای کاری ما باید هویتی شناخته شده داشته و انسجام و اتحادش برقرار باشد؛ ما باید کلی واحد باشیم تا پیش‌برنده عمل کنیم. برای ایجاد چنین فضایی باید مواردی را رعایت کنیم. ما معتقدیم برای شناساندن نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و موقعیت و خدمات کتابخانه‌ها و برای آشنایی مردم و مسئولین با ظرفیت‌های کتابخانه‌های عمومی باید تلاش کرد. برخی این تلاش را بدون فایده می‌دانند و می‌گویند ما غم نان داریم، تجهیزات کافی در کتابخانه‌ها نداریم و شما از طراحی خدمات و ارتباطات بین‌المللی صحبت می‌کنید. عرض من این است که ما برای حل مسائل خود، نیاز داریم موقعیتی شناخته شده داشته و اثرگذار باشیم؛ در غیر اینصورت برای حمایت از ما ضرورتی وجود ندارد. نهادهایی با کارکردهای مشابه ما در کشور اندک نیستند، ما تنها زمانی می‌توانیم توقع حمایت داشته باشیم که اثرگذاری خود را اثبات کرده باشیم و نبودمان خلأ ایجاد کند.
رمضانی بیان کرد: درست است که ما در دسته دستگاه‌هایی قرار داریم که میانگین دریافتی‌مان به خاطر نبودن منابع رفاهی پایین‌تر است، اما پایین‌ترین میزان دریافتی را نداریم. برای بهبود این شرایط، لازم است اثرات اجتماعی و توفیقات ما مشهود باشد، تا بتوانیم برای رفع نیازها و آرامش نیروی انسانی، حمایت طلب کنیم؛ زمانی من قادر به مذاکره و دفاع از موضعمان هستم، که دستم پر باشد. همه ما می‌دانیم که مشکلات اقتصادی وجود دارد. بنده از مشکلات همکاران بی‌اطلاع نیستم و برای رفعشان تلاش می‌کنم؛ بخشی از این تلاش‌ها ثمر داده و بخشی برای به نتیجه رسیدن نیاز به زمان دارد. ما جدای از هم نیستیم، در کنار هم قرار داریم؛ فاصله‌ای بین خودم و شما نمی‌بینم و هر کس بخواهد بین بنده و شما فاصله بیندازد، حتماً دلسوز نیست بلکه به دنبال منافع شخصی است. قاطبه همکارانم را زحمت‌کش، دلسوز و فهیم می‌دانم؛ همکارانم به دلایل مسائل معیشتی در کارشان کم نمی‌گذارند و شوق حضور عضو در کتابخانه را دارند؛ با این حال استثنائات نیز وجود دارد. کتابداری موقعیت شریفی است؛ چراکه کتابخانه و کتابدار نقطه تماس ما با مردم است و ما با حضور اعضاء تعریف می‌شویم. کتابدار نقش رفیق، معلم، مشاور، آموزش‌دهنده و همراه را ایفا می‌کند. اینها فرصت‌های در اختیار یک کتابدار است؛ اما سؤال این است که آیا تمام کسانی که در این موقعیت هستند از این فرصت‌ها استفاده می‌کنند؟
وی با اشاره به اهمیت و جایگاه جشنواره کتابخوانی رضوی، گفت: جشنواره کتابخوانی رضوی کار خوب و اثرگذاری است، اما در هر کار خوبی هم اشکال وجود دارد که قابل اصلاح است. با آمارسازی در این جشنواره مخالفم، اما همکاران ما باید برای رونق این جشنواره تلاش کنند. جشنواره کتابخوانی رضوی برندی است که سال‌ها برایش زحمت کشیده‌ایم و دارای ساختار و محتوا است، اشکالات باید اصلاح شود، نه اینکه جشنواره تعطیل شود. عدد، یکی از شاخص‌ها است و آرمان ما، جلب مشارکت همه مردم ایران در جشنواره کتابخوانی رضوی است.
دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، ادامه داد: شهر اهواز و دانشگاه شهید چمران یکی از خاستگاه‌های علم اطلاعات و دانش‌شناسی است؛ بررسی‌ها نشان می‌دهد یکی از مهم‌ترین اقداماتی که در سطح جهان در حوزه کتابخانه‌های عمومی انجام می‌شود، گسترش خدمات است. کتابخانه تنها مخزن و سالن مطالعه نیست؛ کتابخانه پایگاه فرهنگی-اجتماعی و مرکز گسترش اطلاعات حول محور کتاب است. به عنوان مثال در موضوع تأثیر کتابخانه در رونق اقتصادی جستجو کنید؛ چند روز پیش گزارشی از یک کتابخانه در یونان می‌دیدم که با حمایت از کسب‌وکارهای کوچک، کاری که در همایش امسال به دنبال آن هستیم، به مرکز اقتصادی در شهر تبدیل شده است و حتی نرخ بیکاری را به نزدیک صفر رسانده بود.
به این ترتیب انجام اقدامات ترویجی-فرهنگی در کتابخانه ها ضروری است. وظایف یک دستگاه از سوی دانشگاه، نهادهای علمی و ارکان اداری و مدیریتی تعریف می‌شود که همگی اینها به ضرورت انجام اقدامات ترویجی و فرهنگی در کتابخانه اذعان دارند. ما به دنبال استفاده از تمام ظرفیت‌های کتابخانه و شناساندن اهمیت آن و نیز رفع مسائل همکارانمان هستیم و این دو موضوع باید توأمان پیش رود. یکی از مسائلی که در استان خوزستان و سایر استان‌های مشمول مرتفع شد، اعمال فوق‌العاده مناطق جنگی، مناطق مرزی و مناطق کمترتوسعه‌یافته بود که بحمدالله انجام شد و این یکی از مصادیق تلاش برای حل مسائل معیشتی است. مسائل ما با همت و همراهی یکدیگر پیش خواهد رفت.
وی با تأکید بر اهمیت اعضاء در کتابخانه‌های عمومی، گفت: همانگونه که موقعیت کتابدار برای ما اهمیت دارد، وجود عضو را نیز بسیار حائز اهمیت می‌دانیم. ما حتماً باید به اعضا و نحوه خدمات‌رسانی به آنها توجه داشته باشیم؛ چراکه حضور ما با وجود اعضا تعریف می‌شود. هزینه‌ای که ما صرف کتابخانه‌های عمومی می‌کنیم، نسبت به تعداد اعضا، میزان امانت کتاب و خروجی حاصله، باید قابل دفاع باشد؛ البته به اعتقاد ما وجود کتابخانه به خودی خود، آثار منطقه‌ای و وضعی دارد که شاید در اعداد و ارقام نگنجد اما به هر حال تناسب هزینه و خروجی هم یکی از پارامترها است. بنابراین توجه به عضو از نکاتی است که باید بیش از پیش مدنظر قرار داد.
رمضانی همچنین از پیگیری توجه به فضای الکترونیک و کتابخانه الکترونیک خبر داد و گفت: امید است در آینده نزدیک شاهد راه‌اندازی اولین کتابخانه الکترونیک به صورت نمونه در شهر تهران باشیم.
در ادامه این نشست کتابداران حاضر در نشست، سوالات، دغدغه‌ها، مشکلات و مسائل خود را با دبیرکل نهاد مطرح کردند.
رفع مشکلات احکام کارکنان مناطق جنگی
مهدی رمضانی دبیرکل نهاد در این نشست در پاسخ به سؤالی در خصوص محسوب نشدن برخی شهرها از جمله دزفول به عنوان مناطق جنگی و اعمال بندهای مربوط به آن در احکام کارکنان گفت: در حوزه مناطق جنگی، مثل سایر مزایا مانند مناطق کمترتوسعه‌یافته، مرزی و... قانون مسیر را مشخص کرده است. تعیین مناطق جنگی بر عهده ستاد کل نیروهای مسلح است. همچنین تعیین مناطق مرزی هم با وزارت کشور است. علاوه بر این تعریف تعیین مناطق کمترتوسعه‌یافته با سازمان برنامه و بودجه است. کسی که قانونگذاری کرده، مراتب قانون را هم مشخص کرده است بنابراین ما جز اجرای قانون کار دیگری نکرده‌ایم.
دبیرکل نهاد تصریح کرد: بند فوق‌العاده مناطق جنگی در حکم تعداد قابل توجهی از همکاران اعمال شده است و ما دریغی از اضافه شدن تعداد دیگری از همکاران نداریم؛ اما نمی‌توانیم فراتر از قانون عمل کنیم. صراحتاً می‌گویم ما در نهاد دنبال بهانه برای کمک به همکاران هستیم، اما گاهی علی‌رغم علاقه و اراده نمی‌توانیم کاری را انجام دهیم.
اعمال سوابق مؤثر نیروهای ساعتی
وی در ادامه در خصوص اعمال نشدن سوابق مؤثر نیروهای ساعتی در احکام تأکید کرد: نیروی ساعتی نوعی از قرارداد است که در زمان انعقاد هر دو طرف شرایط آن را می‌پذیرند. زمانی که با برخی همکاران قرارداد ساعتی منعقد شده امکان نوع دیگری از جذب نبوده است. امکان تبدیل وضعیت توسط دبیرکل تا سال ۱۴۰۰ وجود داشت و بر اساس اختیار دریافتی از هیئت امنا تبدیل وضعیت‌ها انجام می‌شد اما در آن سال دیوان عدالت اداری، این امکان را سلب کرده است. راه حل چیست؟ ورود به ساختار و نظام سازمان اداری و استخدامی یا برگزاری آزمون که در حال پیگیری آن هستیم و انشاءالله به نتیجه خواهد رسید.
دبیرکل نهاد افزود: ما تابع قانون مدیریت خدمات کشوری هستیم و تأکید می‌کنم تفاوتی که در پرداخت نهاد با سایر دستگاه‌ها وجود دارد در رفاهیات و نبود منابع مالی در این زمینه است. مطمئن باشید از هر فرصتی که در افزایش دریافتی همکاران وجود داشته باشد دریغ نخواهیم کرد.
پیگیری برای خلق منابع درآمدی جدید
رمضانی ادامه داد: همه مدیران برای پیشبرد امور در نهاد زحمات فراوانی کشیدند به خصوص در دوره آقای مختارپور در حوزه معیشت کارهای بسیار خوبی انجام گرفت و در دوره‌هایی حقوق دریافتی کارکنان نهاد از بسیاری دستگاه‌ها بهتر بود. اما متأسفانه شرایط کشور با چند بحران مالی مواجه شد و احکام همکاران مجدداً نسبت به تورم عقب افتاد. در هر حال برای رفع مشکلات معیشتی نهاد نیاز به خلق منابع مالی داریم. در این خصوص دو کار را به صورت همزمان پیش می‌بریم. اول اصلاح قانون در مجلس و دوم اصلاح آیین‌نامه اجرایی قانون نهاد در دولت.
وی تأکید کرد: پیگیری یک طرح در مجلس و دولت کار ساده‌ای نیست اما این کار را انجام دادیم و چندین جلسه با نمایندگان مجلس در کمیسیون فرهنگی برگزار کردیم تا قانون نهاد در این کمیسیون به تصویب برسد و در نوبت صحن مجلس باشد. در حال حاضر اصلاح آیین‌نامه اجرایی در نوبت کمیسیون فرهنگی دولت است و به حل مشکلات امیدواریم.
ساختارمند کردن نظام ارزیابی در نهاد
دبیرکل نهاد در پاسخ به درخواست راه‌اندازی نظام ارزیابی برای تشویق همکاران فعال، گفت: یکی از مهم‌ترین نکاتی که در نهاد در حال پیگیری آن هستیم سازوکار نظام ارزیابی عملکرد است. این هم یک پروسه در هم پیوسته و در هم تنیده است. اولین گام تغییر فرم، روش و نحوه ارزیابی عملکرد است که امسال اتفاق افتاد. تا کیفیت‌سنجی رفتار نداشته باشیم به نظام تشویق و تنبیهی که مدنظر همکاران است نخواهیم رسید. نظام تشویق و تنبیه یک ساختار مولد و پیش‌برنده است.
رمضانی با تبیین تنبیه و تشویق گفت: تشویق یعنی شرایط ارتقاء عملکرد فراهم شود. اینکه درجه کتابخانه را در مساحت ببینیم خوب نیست. طبق آمارها در برخی موارد کتابخانه سیار عملکردش از کتابخانه اصلی بیشتر است. این برای ما دو پیام دارد یکی ضرورت ارتقای عملکرد کتابخانه اصلی و دوم هم ضرورت توجه به جایگاه و تأثیر کتابخانه سیار. تلاش کردیم آمایش کتابخانه‌های عمومی و توسعه آن بر اساس آمایش سرزمینی باشد. جلوی رشد و ایجاد بی‌رویه کتابخانه را گرفتیم. «کمیته ایجاد» امروز یکی از عالی‌ترین جلساتی است که در نهاد برگزار می‌شود و کارش دقیقاً همین است که کتابخانه در محل درستش احداث شود.
وی افزود: اگر بخواهم مدل مطلوبم در اداره کتابخانه‌های عمومی را توصیف کنم باید به مدل «طرح کتابخانه من» اشاره کنم. در این مدل ساعت کار کتابخانه، منابع کتابخانه و خدمات کتابخانه بر اساس موقعیت کتابخانه تعریف می‌شود. مسئول کتابخانه، مسئول تنظیم این مسائل است. در این مدل امکان ارائه خدمات وجود دارد و کیفیت‌سنجی معتبر است و ایده‌آل این است. اصل هم بر همین بوده اما چون برخی قوانین عملیاتی و فراگیر نبوده اجرایی نشده است. ما می‌خواهیم به صورت عملیاتی نهاد عمومی غیردولتی باشیم. شاخص مشارکت مردم در اداره کتابخانه‌ها باید افزایش پیدا کند. در این خصوص در بعضی از مسائل باید به سمت مشارکت مردم حرکت کنیم.
کاهش حجم رف‌خوانی با رف‌خوانی منظم سالانه
دبیرکل نهاد در ادامه با اشاره به نقدهایی که در خصوص رف‌خوانی همزمان با برگزاری برنامه‌های مختلف نهاد از جمله جشنواره کتابخوانی رضوی مطرح می‌شود، گفت: هر برنامه‌ای یک ساختار اداره برنامه دارد. رف‌خوانی یک کار است، بخش کودک یک کار است و جشنواره رضوی هم کار دیگری است. کتابخانه مجموعه‌ای از نظام مسائل است و نمی‌شود به خاطر وجود یک مسئله، باقی مسائل را معطل گذاشت. در زمان تصدی معاونت توسعه بعد از مدت‌ها برای اولین بار در نهاد رف‌خوانی را اجرا کردیم. از سال اول تا امروز تغییرات محسوسی در رف‌خوانی رخ داده است. وقتی رف‌خوانی منظم هر سال انجام می‌شود، حجم کار کاهش پیدا می‌کند.
کمک دولت و نیم‌درصد؛ منابع اداره نهاد
مهدی رمضانی با اشاره به منابع مالی کتابخانه‌های عمومی گفت: برای اداره کتابخانه‌های عمومی در نهاد دو منبع مالی داریم؛ کمک دولت و نیم درصد از درآمد شهرداری‌ها. با این نیم درصد باید حقوق بدهیم، منابع تهیه کنیم و کتابخانه‌ها را اداره کنیم. بنابراین شهر یا استانی که توان جذب نیم درصد را دارد، به همین تفکیک قابل هزینه‌کرد خواهد بود. ما راضی نیستیم کرامت هیچ مدیرکل یا رئیس اداره شهرستانی برای دریافت نیم درصد تحت تأثیر قرار گیرد و جاهایی که امکان دریافت وجود ندارد، مدیران‌کل محترم اعلام می‌کنند و ما از مسیر قانونی این اعتبار را دریافت می‌کنیم.
رفع مشکلات سرمایشی کتابخانه‌های خوزستان
رمضانی به ضرورت رسیدگی به سیستم‌های سرمایشی در کتابخانه‌های سراسر استان اشاره کرد و گفت: پیگیری‌های لازم انجام خواهد شد تا مشکلات سیستم‌های سرمایشی با اولویت نقاط پرتردد کتابخانه‌ها از جمله سالن مطالعه و مخزن و... اصلاح شود. برای انجام کار ضروری است که ابزار امکانات فراهم باشد و ما موظف به پیگیری هستیم.
محدودیت‌ها و ملزومات تأمین منابع کتابخانه‌ها
دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در خصوص منابع کتابخانه‌ای گفت: طی دو سال اخیر تلاش کرده‌ایم جهت تأمین منابع کتابخانه‌ای به سمت نیاز مردم باشد. کمااینکه بیشترین حجم ارسال منابع ما به ترتیب مربوط به حوزه‌های کودک و نوجوان، رمان و داستان و مهارت‌افزایی است. بیشترین خرید طرح «انتخاب کتابدار»، در آخرین دوره برگزاری آن بیش از ۳۰ هزار عنوان کتاب بوده است که این نشان از اهمیت نظرات کتابداران نزد ما است. با این حال اجرای مدل انتخاب کتابدار در طرح «کتاب من»، در شرایط کنونی امکان‌پذیر نیست.
وی اظهار داشت: مقام معظم رهبری در سی‌وچهارمین نمایشگاه کتاب تهران بر چند نکته تأکید فرمودند که یکی از آنها توجه به تولید کتاب تألیفی بود. ما در تهیه متأثر از بازار هستیم و البته در فهرست‌های خریدمان تلاش می‌کنیم نسبت کتاب‌های تألیفی به کتاب‌های ترجمه‌ای بالاتر باشد. تلاش ما خرید کتاب خوب پرطرفداری است که دارای معیارهای ما برای انتخاب باشد. باید توجه کنیم که بخشی از ایجاد نیاز توسط کتابدار صورت می‌گیرد؛ شما باید با تبلیغ و ترویج کتاب برای آن طرفدار پیدا کنید.
نتیجه‌بخشی اقدامات رفاهی در آینده نزدیک
وی ادامه داد: اقدامات خوبی در حوزه رفاهی در حال انجام است که امیدواریم بخشی از آن در کمتر از دو ماه به نتیجه برسد. اقداماتی در سطح ملی در دو حوزه مسکن برای افراد فاقدمسکن و دسترسی‌ها و حمایت‌ها در حال انجام است. ما باید سراغ سازمان‌هایی برویم که گستره و دسترسی ملی داشته باشند، تا تمام همکاران ما در کل کشور بهره‌مند شوند که این موضوع کار را کمی دشوار می‌کند. با این حال دو موضوع به صورت توأمان در حال پیگیری است که امیدواریم زودتر به نتیجه برسد.
حق شیفت و حق مسئولیت کتابداران روستایی
رمضانی در خصوص پرداخت حق مسئولیت برای کتابداران روستایی، گفت: این موضوع ریشه اداری و تاریخی دارد. ساختار کتابخانه‌های روستایی مقرر بوده که به تصویب هیئت امنا برسد که این کار انجام نشده است. بر اساس قوانین جدید و قانون بودجه، ساختارها باید به تصویب سازمان اداری-استخدامی برسد. بر اساس این قوانین تصویب ساختارها منوط به تصویب فرایندهای مالی و نظام پرداخت است. در حال پیگیری این موضوع هستیم و در صورت حل موضوع، امکان پرداخت برخی مزایا فراهم می‌شود.
وی در خصوص پرداخت حق شیفت، تصریح کرد: بر اساس تعاریف اداری ما حق شیفت نداریم؛ ما دو نوبت صبح و عصر داریم و شیفت شامل حال ما نمی‌شود.
عضویت همه مردم ایران در طرح جدید عضویت کتابخانه‌ها
دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور، اظهار داشت: موقعیت نهاد کتابخانه‌ها ارزشمند و موضوع کتاب و کتابخانه، موضوعی شیرین است؛ این شعار نیست.
وی با اشاره به درخواست ارسال منابع عربی به مناطق عرب‌نشین خوزستان، گفت: اخیراً خرید خوبی در حوزه منابع عربی داشته‌ایم که هنوز ارسال نشده است. این منابع عموماً در حوزه ادبیات مقاومت هستند.
رمضانی در پاسخ به درخواست یکی از همکاران مبنی بر برگزاری نشست کارشناسان منابع، گفت: نشست کارشناسان در هیچ کدام از حوزه‌ها چند سالی است که برگزار نشده، به تازگی دو دوره نشست مدیران‌کل استانها را برگزار کردیم و پیگیر موارد دیگر هم هستیم.
رمضانی با اشاره به طرح جدید کارت عضویت، گفت: در طرح جدید کارت فیزیکی وجود ندارد و همه مردم عضو کتابخانه عمومی هستند؛ در این طرح کتابخانه‌ها بسته به خدماتی که ارائه می‌دهند، درجه‌بندی می‌شوند. همچنین برای موضوع احراز هویت افراد و به دنبال آن بازگشت کتاب‌ها نیز از طریق رایزنی با سازمان ثبت احوال، اقداماتی انجام شده که انشاءالله به زودی اجرایی خواهد شد.
وی همچنین وجود کارتخوان در کتابخانه‌ها را به لحاظ عملی ممکن ندانست و گفت: به زودی با ایجاد درگاه پرداخت از طریق سامانه «سامان» همه می‌توانند با وارد کردن کد کتابخانه، پرداخت را انجام دهند و نیازی به اسکناس نخواهد بود.
مشکلات فراوان در جذب نیروی انسانی
رمضانی همچنین با اشاره به مشکل کمبود نیروی انسانی، گفت: ما در جذب نیروی انسانی مشکل داریم؛ حتی جذب نیروی ساعتی نیز به سختی انجام می‌شود؛ با این حال پیگیری‌های لازم برای تأمین نیروی انسانی مورد نیاز در حال انجام است.
